The Holy See Search
back
riga

 

SYNODUS EPISCOPORUM
BOLLETTINO

XII COETUS GENERALIS ORDINARIUS
SYNODI EPISCOPORUM
5-26 OCTOBRIS 2008

Verbum Dei in vita et in missione Ecclesiae


Questo Bollettino è soltanto uno strumento di lavoro ad uso giornalistico.
Le traduzioni non hanno carattere ufficiale.


Edizione plurilingue

04 - 06.10.2008

SOMMARIO

- PRIMA CONGREGAZIONE GENERALE (LUNEDÌ, 6 OTTOBRE 2008, ANTEMERIDIANO)
- AVVISI


PRIMA CONGREGAZIONE GENERALE (LUNEDÌ, 6 OTTOBRE 2008, ANTEMERIDIANO)

Questa mattina lunedì 6 ottobre 2008 alle ore 09.00, alla presenza del Santo Padre, nell'Aula del Sinodo in Vaticano, con il canto dell'Ora Terza, aperto dall'inno Veni, Creator Spiritus, hanno avuto inizio i lavori della XII Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi, con la Prima Congregazione Generale. Il Santo Padre Benedetto XVI ha tenuto la riflessione.

Presidente Delegato di turno S.Em.R. Card. William Joseph LEVADA, Prefetto della Congregazione per la Dottrina della Fede.

L'assemblea sinodale aperta ieri da Benedetto XVI, che ha presieduto la solenne Concelebrazione Eucaristica nella Basilica di San Paolo fuori le Mura, accoglierà fino al 26 ottobre 2008 una rappresentanza dei Presuli del mondo, sul tema Verbum Domini in vita et missione Ecclesiæ.

Sono intervenuti a questa Prima Congregazione Generale, dopo l'ora Terza, il Presidente Delegato, S.Em.R. Card. William Joseph LEVADA, Prefetto della Congregazione per la Dottrina della Fede (STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO), per il Saluto del Presidente Delegato; S.E.R. Mons. Nikola ETEROVI, Segretario Generale del Sinodo dei Vescovi (STATO DELLA CITTÀ DEL VATICANO), per la Relazione del Segretario Generale.

Dopo l'intervallo è intervenuto S.Em.R. Card. Marc OUELLET, Arcivescovo di Québec (CANADA), per la Relazione prima della Discussione del Relatore Generale.

Pubblichiamo qui di seguito i testi integrali degli interventi, pronunciati in Aula:

- SALUTO DEL PRESIDENTE DELEGATO, S.EM.R. CARD. WILLIAM JOSEPH LEVADA, PREFETTO DELLA CONGREGAZIONE PER LA DOTTRINA DELLA FEDE (CITTÀ DEL VATICANO)
- RELAZIONE DEL SEGRETARIO GENERALE DEL SINODO DEI VESCOVI, S.E.R. MONS. NIKOLA ETEROVI
Ć (CITTÀ DEL VATICANO)
- RELAZIONE PRIMA DELLA DISCUSSIONE DEL RELATORE GENERALE, S.EM.R. CARD. MARC OUELLET, ARCIVESCOVO DI QUÉBEC (CANADA)

La Prima Congregazione Generale della XII Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi si è conclusa alle ore 12.30 con la Recita dell'Angelus Domini guidata dal Santo Padre.

Erano presenti 244 Padri Sinodali.

A conclusione della Prima Congregazione Generale il Segretario Generale si è rivolto al Santo Padre con le seguenti parole: "Beatissime Pater, hac prima sessione ad finem perducta, vocem colligens omnium presentium gratias permultas velim agere Tibi propter e tuam praesentiam et praesertim propter meditationem, qua perlucidis, profundis et spiritualitate perspicuis verbis nos docere et in spiritu aedificare voluisti".

La Seconda Congregazione Generale, nel corso della quale saranno presentate le Relazioni sui cinque Continenti, avrà luogo nel pomeriggio di oggi, 6 ottobre 2008, alle ore 16.30.

SALUTO DEL PRESIDENTE DELEGATO, S.EM.R. CARD. WILLIAM JOSEPH LEVADA, PREFETTO DELLA CONGREGAZIONE PER LA DOTTRINA DELLA FEDE (CITTÀ DEL VATICANO)

Beatissimo Padre,
con spirito di fede e sentimenti di gioia cristiana ci troviamo qui riuniti per celebrare insieme questa XII Assemblea generale ordinaria del Sinodo dei Vescovi, convocata da Vostra Santità. Avremo l'opportunità di confrontarci tra noi, ma soprattutto di unirci in collegiale comunione per metterci in ascolto della Parola di vita che Dio ha affidato alle cure amorevoli e autorevoli della sua Chiesa, perché l'annunci con coraggio e convinzione, ai vicini e ai lontani.
Desideriamo esprimerLe il nostro ringraziamento per aver scelto un tema così importante e delicato. Siamo infatti chiamati a riflettere su «La Parola di Dio nella vita e nella missione della Chiesa». A nessuno sfugge l'importanza di un tale argomento e la sua centralità nella vita della Chiesa e nella stessa identità cristiana. Infatti la vita e la missione della Chiesa si fonda sulla Parola di Dio, ne è alimentata e la esprime, poiché essa è anima della teologia e, insieme, ispiratrice di tutta l'esistenza cristiana. Questa Parola di Dio, essendo destinata a tutti i credenti, richiede speciale venerazione e obbedienza, affinché venga accolta anche quale urgente richiamo alla piena comunione tra i fedeli in Cristo.
Come ci ricorda la Costituzione dogmatica Dei Verbum, esiste una inscindibile unità tra Sacra Scrittura e Tradizione poiché entrambe provengono da una stessa fonte: «La sacra Tradizione e la sacra Scrittura sono strettamente congiunte e comunicanti tra loro. Ambedue infatti, scaturendo dalla stessa divina sorgente, formano in un certo qual modo, una cosa sola e tendono allo stesso fine. Infatti la sacra Scrittura è Parola di Dio in quanto è messa per iscritto sotto l'ispirazione dello Spirito Santo; invece la sacra Tradizione trasmette integralmente la Parola di Dio, affidata da Cristo Signore e dallo Spirito Santo agli apostoli, ai loro successori, affinché questi, illuminati dallo Spirito di verità, con la loro predicazione fedelmente la conservino, la espongano e la diffondano. In questo modo la Chiesa attinge la sua certezza su tutte le cose rivelate non dalla sola sacra Scrittura. Perciò l'una e l'altra devono essere accettate e venerate con pari sentimento di pietà e di riverenza» (Dei Verbum, 9).
Soltanto la viva Tradizione ecclesiale permette alla Sacra Scrittura di essere compresa come autentica Parola di Dio che si fa guida, norma e regola per la vita della Chiesa e la crescita spirituale dei credenti. Ciò comporta il rifiuto di ogni interpretazione soggettiva o puramente esperienziale o frutto di una analisi unilaterale, incapace di accogliere in sé il senso globale che nel corso dei secoli ha guidato la Tradizione dell'intero popolo di Dio.
In questo orizzonte nasce la necessità e la responsabilità del Magistero, chiamato a essere interprete autentico della stessa Parola di Dio a servizio dell'intero popolo cristiano e per la salvezza di tutto il mondo. E anche noi singoli Vescovi conosciamo bene quanto siano grandi le nostre responsabilità come legittimi successori degli Apostoli e quanto da noi attenda la società di oggi, alla quale abbiamo il dovere di trasmettere le verità che abbiamo, a nostra volta, ricevuto. Il Concilio Vaticano II insegna che «compete ai Sacri Presuli [ ... ] istruire opportunamente i fedeli loro affidati circa il retto uso dei libri divini» (Dei Verbum, 25). Pertanto questo compito spetta ai Vescovi direttamente in prima persona, sia come ascoltatori della Parola, sia come servitori della medesima, secondo il munus docendi che hanno ricevuto. In questo senso anche l'organismo sinodale costituisce una istituzione qualificata per promuovere la verità e l'unità del dialogo pastorale all'interno del Corpo mistico di Cristo.
Santità, nel suo discorso ai Membri del Consiglio Ordinario della Segreteria generale del Sinodo dei Vescovi, Ella ha formulato «l'auspicio che ciò aiuti a riscoprire l'importanza della Parola di Dio nella vita di ogni cristiano, di ogni comunità ecclesiale ed anche civile» (Discorso ai Membri del Consiglio Ordinario della Segreteria Generale del Sinodo dei Vescovi, L'Osservatore Romano, 26 gennaio 2007, 5).
Noi vogliamo accogliere con umiltà e responsabilità questo richiamo poiché sappiamo che l'ultimo fine della rivelazione divina è la comunione di vita con il Signore. La Lettera agli Ebrei ci ricorda che la Parola di Dio è viva ed efficace (cf. 4,12) ed illumina il nostro cammino nel pellegrinaggio terreno verso il pieno compimento del Regno di Dio. Soltanto chi ha familiarità con la Parola di Dio può diventare suo credibile annunciatore e soltanto chi la vive in un impegno concreto di crescita può comprendere quanto scrive San Paolo ai cristiani di Corinto: «guai a me se non predicassi il Vangelo» (1Cor 9,16). Questo grido di San Paolo risuona anche oggi nella Chiesa con urgenza e diventa per tutti i cristiani un appello al servizio del Vangelo per il mondo intero.
Iniziando i lavori di questa Assemblea sinodale, sotto la guida dello Spirito Santo, vogliamo volgere lo sguardo a Cristo, luce del mondo e nostro unico Maestro. La Vergine Maria, madre della Parola incarnata, interceda per noi. Ci benedica, Santo Padre, perché la bellezza, la purezza e la verità della Parola di Dio possa arrivare a tutti gli uomini e le donne del nostro tempo attraverso la nostra carità pastorale, il nostro coraggio evangelico e la nostra gioiosa responsabilità dell'annuncio cristiano.

[00007-01.06] [NNNNN] [Testo originale: italiano]

RELAZIONE DEL SEGRETARIO GENERALE DEL SINODO DEI VESCOVI, S.E.R. MONS. NIKOLA ETEROVIĆ (CITTÀ DEL VATICANO)

Sancte Pater,
Eminentissimi et Excellentissimi Patres synodales,
Fratres Sororesque,

Divinae Providentiae gratias ego persolvo, quippe cui tantus contigerit honor, ut Secretarius ceu Generalis vos alloquerer in principio novi Coetus Generalis Ordinarii Synodi Episcoporum celebrandi. Vobis omnibus salutem impertior eisdem usus verbis, quae fere 1950 ante annis Sanctus Paulus Apostolus - anno fere octavo et quinquagesimo - ad christifideles Urbis advertit: pa/sin toi/j ou=sin evn ~Rw,mh| avgaphtoi/j Qeou/( klhtoi/j a`gi,oijà ca,rij u`mi/n kai. eivrh,nh avpo. Qeou/ patro.j h`mw/n kai. Kuri,ou VIhsou/ CristoØ ["omnibus, qui sunt Romae dilectis Dei, vocatis sanctis: gratia vobis et pax a Deo Patre nostro et Domino Iesu Christo"] (Rm 1, 7). Quae salutatio haud mediocris significationis plena ab Apostolo Gentium data nostram quoque in rem multis de causis quadrare videtur.
Undique terrarum congregati, in urbem, Patres synodales, convenistis et in aspectabilem Catholicae Ecclesiae arcem atque sedem Romani Antistitis, qui sanctae Ecclesiae Dei praesidet in caritate.
Sanctum Patrem Benedictum h.n. XVI, qui Romanam cathedram Beati Petri apostolorum Principis 264 successor tenet, omnium nomine peculiari officio saluto gratique animi sensa aperio Illi, qui nos dignatus sit in urbem Suam nostramque convocare; nam catholici cuncti, immo christifideles omnes, Romae Sanctorum Petri Paulique Apostolorum memoriae custodi observantissimae necessitudine et vinculo unico adstringuntur atque singulari. Suo enim sanguine effuso Apostoli Evangelii nuntium consecraverunt Romam appellentem, Romanorum Imperii cardinem cor Catholicae Ecclesiae factum.
Operam Synodi praecipua ratione S. Paulus eiusque nuntius comitabitur cum eo ipso Anno illius memoriae impertito celebretur, quem Spiritu Sancto afflante Summus Pontifex Benedictus XVI hoc anno aperuit die 29 iunii, nataliciis Apostoli bismillesimis.
Apostoli praeterea Tarsensis verbo memoria renovatur dilectionis, qua omnes a Deo diligimur [
avgaphto Qeou/], et vocationis in sanctitatem [klht a`gi,oi], quam baptismo collato, accepimus. Hoc enim est fundamentum communis sacerdotii, cui ministeria et donationes, quae sunt in Ecclesia, adhaerent. In votis autem est, ut opera, quam proximis navabimus hebdomadis, opitulante, Verbum Dei audientes, meditantes, celebrantes, manifestantes in sanctitate proficiamus, iter perficientes magnum illud quidem et severum, sed quod tamen laetificat animum et dilatat. Quod ut consequamur, committamus nos divinae Patris benevolentiae, Spiritus Sancti gratiae, quod donum Iesus Dominus resurgens non ad mensuram absque intermissione dat. (cfr. Io 3, 34).
Hac igitur voluntate motus, libenter Patres Synodales saluto, qui numero sunt 253, idemque huc undique terrarum advenerunt, scilicet 51 ex Africa, 62 ex America, 41 ex Asia, 90 ex Europa, 9 ex Oceania. Coetui vero Generali Ordinario Patres synodales vario titulo intersunt, nam 173 electi sunt suffragiis, 38 participes fiunt ex officio, 32 sunt a Sancto Patre nominati, 10 designati sunt suffragiis ab Unione Superiorum Generalium. In his adsunt 8 Patriarchae, Cardinales 52 [1], Archiepiscopi Maiores 2, Archiepiscopi 79 et Episcopi 130. Pro suo cuique verum munere commisso, 10 sunt Antistites Synodis Ecclesiarum Orientalium sui iuris praepositi, 30 praesident Episcoporum Conferentiis, 24 sunt denique Praefecti Romanae Curiae Dicasteriis, 185 Ordinarii, 17 Auxiliares.
Praecipuo verum honestatis obsequio salutationis verba ad Delegatos Fraternos adverto, qui huc advenerunt legationem gerentes pro 10 Ecclesiis atque communitatibus ecclesialibus, quae sacram Scripturam aeque atque catholici fideles et diligunt et venerantur. Sacra enim Pagina haud minus quam Baptismi sacramento inter se potissimum adstringuntur omnes, quicumque credunt in mysterium Unius Trinique Dei, Patris et Filii et Spiritus Sancti. Ex imo autem corde bene advenisse iubeo quosdam homines speciali titulo Invitatos, qui Summi Pontificis Benedicti XVI rogatu advenientes Synodo libenti animo intererunt gerendae.
Peritos 41 Auditoresque 37, viros feminasque, salvere iubeo, qui de ingenti divini Verbi cultorum et studiosorum numero delecti sunt, ut opem Patribus Synodalibus ferentes, suis suarumque communitatum experientiis ditent Patrum cogitata de vitali divini Sermonis praestantia, qui semper est vivus et efficax (cfr. Hb 4, 12).
Toto demum pectore viris Diariis Imprimendis Addictis, Adiutoribus, sermonum Interpretibus, Technicis maximeque Secretariae Generalis Synodi Episcoporum Officialibus et Coadiutoribus salutem impertior; qui nisi munifice valideque navassent operam suam, consessus hic synodalis apte apparari non poterat.
Dum comiter salvere vos iubeo, vota facio, ut omnes, cum participes adsimus in hoc XII Coetu Generali Ordinario Synodi Episcoporum, auxilio iuvemur, quo melius divinum Verbum cognoscamus, ut se quisque a Deo diligi intellegens, renovato ardore profectum faciat in via sanctitatis, ad Ecclesiae totiusque mundi utilitatem.
Sermo hic est quinquepertitus:
I) De divino Verbo velut in limine cogitata
II) Labores inter XI et XII Coetum Generalem Ordinarium peracti
III) XII Coetus Generalis Ordinarii praeparatio
IV) Res a Secretaria Generali actae
V) Conclusio

I) De divino Verbo velut in limine cogitata

Cum XII Coetus Generalis Ordinarius sit de Dei Verbo, quasi sua sponte in mentem veniunt verba, quibus incipit Evangelium Ioannis:
VEn avrch/| h=n o` o,goj( kai. o` o,goj h=n pro.j to.n Qeo,n( kai. Qeo.j h=n o` o,goj ["In principio erat Verbum et Verbum erat apud Deum et Deus erat Verbum"] (Io 1, 1). Qua sententia Spiritus Sancti plena favente, in abyssum penitus penetramus divini arcani, a saeculis absconditi et in dispensationem plenitudinis temporum propositi (cfr. Eph 1, 10) in Christo Iesu, qui quidem natus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine (cfr. Lc 1, 34-37). "Deum nemo vidit umquam; unigenitus Deus, qui est in sinum Patris, ipse enarravit" (Io 1, 18).
Christus Iesus est
o,goj (Dabar, Verbum, Sermo, Ratio creativa): Verbum aeternum, in incarnationis mysterio caro factum ut habitaret in nobis (cfr. Io 1, 14).
Dominus Iesus, qui homo simulque est Deus, civitates pagosque circumivit in terra Sancta "docens in synagogis eorum et praedicans evangelium regni et sanans omnem languorem et omnem infirmitatem in populo" (Mt 4, 23). Revelationis Eius per verba et opera peractae culmen in Paschatis mysterio est situm, in passionis et mortis humiliatione, in resurrectionis dein clarificatione ascensionisque gloria "super omnes caelos, ut impleret omnia" (Eph 4, 10).
Filius et
o,goj qui erat in principio apud Deum, cum ipse esset Deus (cfr. Io 1, 1), particeps fuit creationis, quatenus "Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil, quod factum est" (Io 1, 3). Spiritus Sancti lumine collustrati, qui ferebatur super aquas, dum "Terra autem erat inanis et vacua, et tenebrae super faciem abyssi" (Gen 1, 2), propius accedimus ad actum divinae creationes: `#r<a'(h' taeîw> ~yIm:ßV'h; taeî ~yhi_l{a/ ar"äB' tyviÞarEB ["In principio creavit Deus caelum et terram"] (Gen 1, 1) ibique detegimus operationem Verbi, quod est o,goj per quem Pater Deus universa et hominem creavit, quem ad imaginem et similitudinem Factoris factum, in rebus creatis velut aliquid praecipuum collocavit (cfr. Gen 1, 26-27).
In
Lo,gw| "vita erat et vita erat lux hominum " (Io 1, 4), quae in tenebris fulget. Omnes, quicumque "Verbum Vitae" [o,go th/j zwh/j] (1 Io 1, 1) susceperunt, vocationem accipiunt ad Illud enarrandum, ut, participes effecti communionis cuius fundamentum est in Patre Eiusque in Filio Iesu Christo, gaudio communicent pleno. Qua in re "fidelibus in Iesu Christo" (Eph 1, 1) Spiritus Sanctus, qui in illis inhabitat, opitulatur eosque "templum Dei" (1 Cor 3, 16) demutat, adiuvat infirmitatem ipsorum, (cfr. Rm 8, 26) illosque deducit in omnem veritatem (cfr. Io 16, 13). Sed ipse tamen Iesus resurgens manet cum Suis usque ad consummationem saeculi (cfr. Mt 28, 20). Idemque, omnes, qui in Eucharistia Ipsius Corpore Sanguineque aluntur, membra efficit Ecclesiae, quae Corpus Eius mysticum est. Propterea Iesus ipse, o,goj, operans in interiore corde, nos impellit in missionem, ut Evangelium enarremus. Re quidem vera, ut in S. Hieronymi sententiam abeamus, qui negat "posse eum verba deficere, qui credidisset in Verbum" [2] in rebus divinis non perinde suis viribus, quam divina Gratia rectaque intentione homo niti debet.
Iesus Christus
o,goj aeternus, est Primus et Novissimus. Etiam ceu homo renovatus primatum tenet in nova creatione, cum sit primogenitus ex mortuis (cfr. Col 1, 18). "Vocatur nomen eius Verbum Dei" [~O o,goj tou/ Qeou/] (Ap 19, 13), "Rex regum et Dominus dominorum" (Ap 19, 16). Ille igitur o,goj per quem omnia facta sunt novissimus quoque erit, cum veniet iudicare vivos et mortuos, "reddere unicuique sicut opus eius est" (Ap 21 22, 12). Ipse est "Alpha et Omega, primus et novissimus, principium et finis" (Al 21, 13). Nos quoque in Coetu synodali congregati, cum omnibus rebus in caelis terrisque creatis, Spiritu Sancto reoleti proclamamus: "Sedenti super thronum et Agno benedictio et honor et gloria et potestas in saecula saeculorum" (Ap 5, 13).

II) Labores inter XI et XII Coetum Generalem Ordinarium peracti

Inter XI Coetum Generalem Ordinarium Synodi Episcoporum de Eucharistia fonte et culmine vitae et missionis Ecclesiae diebus a altero ad tertium et vicesimum mensis octobris anni MMV celebratum, obortum est XI Consilium Ordinarium Secretariae Generalis. Secundum iussa Ordinis Synodi Episcoporum suffragiis electronicis a Patribus synodalibus datis delecti 12 sodales, Summus Pontifex vero Benedictus XVI Episcopos 3 nominavit, qui numerum 15 membrorum supra laudati Consilii peculiarem implerent. Duplex fuit munus XI Consilio Ordinario propositum: ut scilicet conclusiones XI Coetus synodialis de Eucharistia perageret utque XII Coetum Generalem Ordinarium proxime celebrandum appararet.
Consilium Ordinarium sexies Romae congregatum est. Prima adunatio habita est die 22 octobris a. 2005, Coetu Synodali in terminum vergente. Tunc Sodales potuerunt melius inter se cognoscere itemque in futurum agenda ordinare. Per annum 2006 Consilium congregatum est ter diebus nempe 30 et 31 ianuarii, 1 et altero iunii, 10 et 11 octobris. Consilium Ordinarium adunationem habuit anno 2007 diebus 24 et 25 ianuarii et anno 2008 diebus 21 et 22 ianuarii. Recentioribus subsidiis communicationis maxime cursu electronico opitulantibus, Secretaria Generalis cum Sodalibus supra laudati Consilii concors, favit commercio notitiarum et documentorum scripto habendo, cum id sibi proponeret, ut incommoda minueret, quae Episcopis provenire solebant propter crebra itinera a suis dioecesis Romam, in sedem Secretariae Generalis facienda.
Prioribus duabus adunationibus XI Consilii Ordinarii finis potissimum fuit praestitutus, ut conferrent copiosa documenta a Synodo de Eucharistia confecta. Peculiari vero ratione Sodales Consilii Ordinarii mentis aciem adverterunt in perpendendas 50 Propositiones, quae iudicio longe maioris partis Patrum synodalium erant approbatae duabus tertiis partibus suffragiorum. Prima propositione a benignissima S. Patris Benedicti XVI acceptatione postulabatur, ut Documentum redigeret de sublimi Eucharistiae mysterio, ad utilitatem Ecclesiae eiusque in gentes missionis.
Sanctitas Sua munifice dignatus est excipere supplicem Patrum synodalium rogationem. More autem solito, Summo Pontifici Adhortationem Postsynodalem concinnati opiferum adstetit XI Consilium Ordinarium Secretariae Generalis Synodi Episcoporum. Adunatione Consilii mense ianuario a. 2006 habita voto unanimo concinnatum est schema Documenti copiosis atque distinctis animadversionibus plenum. Cum autem Consilium in proximum congregatum esset mense iunio, experimenta Apostolicae Adhortationis perpensa sunt. Haud rarae animadversiones propositae sunt, ut divitiae meditationis ab XI Coetu Generali Ordinarii Synodi Episcoporum peractae totae colligerentur, Ecclesiae maximeque Concilii Oecumenici Vaticani II, Magisterio collustrante, secundum doctrinam a Summis Pontificibus Paulo VI, Ioanne Paulo II, Benedicto XVI traditam.
Animadversionibus cunctis in unum corpus collectis, textus exaratus Summo Pontifici traditus est, qui eius concinnationi ingenter contulit impressitque charisma universalis Ecclesiae Pastoris domesticum, itemque S. Pater Adhortationis Apostolicae Postsynodalis inscriptionem delegit significantissimam: Sacramentum Caritatis. Documentum Episcopus Urbis sigillo signavit die 22 februarii 2007, in festo Cathedrae S. Petri idemque titulo Sacramentum Caritatis distinctum publici iuris factum est die 13 martii 2007 eodemque die in publicum prodiit in Aula Diurnariorum Sanctae Sedis, referentibus Em.mo Dom. Angelo Card. Scola, Patriarcha Venetiarum atque Relatore Generali XI Coetus Generalis Ordinarii, et Exc.mo Dom. Nikola Eterovi, Episcoporum Synodi Secretario Generali.
Adhortationis Apostolicae Postsynodalis textus, prius octo sermonibus exaratus, dein multiformi linguarum varietate editus est.
Die 22 februarii 2006, Exc.mus Secretarius Generalis Synodi Episcoporum Relationem circa labores peractos ab XI Coetu Generali Ordinario Synodi Episcoporum transmisit Antistitibus Ecclesiarum Orientalium Catholicarum sui iuris, Praesidibus Conferentiis Episcoporum praepositis, Praefectis Romanae Curiae Dicasteriis, Praesidi Unionis Superiorum Generalium. In hoc Documento per summa capita enarratur, quo pacto labores synodales apparati sint et progressi fuerint. Inter cetera etiam haec de rationibus actuariorum deprompta sunt: adunationi synodali anni 2005 interfuerunt Patres synodales 256, quorum 177 delecti suffragiis, 39 ex officio, 40 ab ipso Summo Pontifice nominati erant. Si continentes spectes, Patres synodales 50 ex Africa, 59 ex America, 44 ex Asia, 95 ex Europa, 8 ex Oceani provenerunt. Congregationes Generales 22 habitae sunt, Circulorum vero Minorum Sessiones 7 fuerunt. Textum Nuntii ad Populum Dei mittendi per acclamationem Patres synodales approbaverunt, iudicio autem partis longe maioris 50 Propositiones confirmatae sunt.
Iuxta ordinem probatum, omnes orationes habitae in XI Coetu Generali Ordinario Synodi Episcoporum ex incisione vocis sonora in tabulas scripto conversae sunt iisdem, quibus usi essent relatores, sermonibus in Aula synodali. Acta XI Coetus Generalis Ordinari Synodi Episcoporum ita regesta edita sunt tribus voluminibus 973 paginis constantibus. Die vero 21 ianuarii 2008 Acta Sancto Patri tradita sunt, cum alia volumina pertineant ad Archivum Secretariae Generalis ibi asservanda ceu insignis documentorum collectio et testimonium de altissima Patrum synodalium meditatione de Eucharistiae mysterio habita.

III) XII Coetus Generalis Ordinarii praeparatio

Qua de re XII Coetus Generalis Ordinarius mense octobri 2008 agendus futurus esset, amplis consultationibus, disputationibus profundis discussum est. Patres, ante terminum XI Coetus Generalis Synodi Episcoporum, rogati sunt, ut sententiam suam aperientes, indicarent, quae quaestiones sibi potiores agendae viderentur in Coetu synodali proxime habendo. In responsis copiose praebitis, in magna rerum varietate, eminebat tamenVerbum.
Anno 2006 incipiente, ex Audientia Sanctissimi die 13 ianuarii habita, Exc.mus Dom. Nikola Eterovi, Secretarius Generalis Synodi Episcoporum, epistula ad Antistites Ecclesiarum Orientalium Catholicarum sui iuris, ad Praesides Episcoporum Conferentiis praepositos, ad Praefectos Romanae Curiae Dicasteriis, ad Praesidem Unionis Superiorum Generalium missa, rogavit, ut terna themata proponerent, quae, de sententia Episcoporum, in Synodi Coetu altius discutienda viderentur esse. In hac insuper parte id lecturi monebantur: eiusmodi deligerent res, quae Ecclesiae universalis interessent, quarum recogitatio ex praesentibus vitae pastoralis adiunctis oboriretur, quas penitius pervestigari in Episcoporum Synodo pote esset. Responsa, ut in adunatione Consilii Ordinarii Secretariae Generalis diebus 1 et 2 iunii habenda statim perpendi possent, intra diem 1 iunii 2006 pervenire debebant.
Episcoporum Synodi Secretariae Generali plurima sunt argumenta proposita, quae omnia in memorata adunatione a Sodalibus Consilii Ordinarii examini subiecta sunt. Cum altius autem esset recogitatum, terna themata exarata sunt, quae Exc.mus Dom. Nikola Eterovi, Secretarius Generalis, Sancti Patris Benedicti XVI, qui Synodo Episcoporum praeest, benignae obtulit considerationi. Summus vero Pontifex, in Audientia Secretario Generali concessa die 22 septembris 2006, priora terna themata accepta habuit, quae saepius ab Episcoporum ordinibus denotata essent, nempe: Verbum Dei in vita et in missione Ecclesiae. Eodem vero tempore, Pontifex Summus iussit, Synodi Coetum diebus a 5 ad 26 octobris anni 2008 habendum esse. Summi Pontificis iussa die 30 septembris 2006 ab Em.mo Dom. Tarcisio Card. Bertone, a secretis Status, Secretario Generali rite denuntiata sunt. Idem thema die 7 octobris in 11 sermones conversum publici iuris factum est.
Indifficulter ex ipsa Coetus tituli concinnatione percipimus, memoriam in mentem revocari superioris Synodi de Eucharistia habitae. Consulto et de industria curatum est, ut tituli essent similes, quo pressius urgeretur, qua relatione necessitudineque Verbum Dei et Eucharistia mutuo inter se sint astricta. Nam in Sancta Missa celebranda adeo inter se vinculo intimo colligantur, ut reapse e duabus mensis et Verbi et Eucharistiae Liturgiis formatis una fiat mensa simul Verbi et Corporis Sanguinisque Domini nostri Iesu Christi.

Ratio Lineamenta elaborandi

Secretariae Generalis XI Consilium Ordinarium, cum S. Pater Benedictus XVI thema XII Coetus Generalis Ordinarii statuisset, bis congregatum est, ut textui Lineamentorum redigendo studeret. In conventu diebus 10 et 11 octobris anni 2006 habito, Sodales Consilii Ordinarii, quibusdam peritis opitulantibus, insigni Documento a Concilio Oecumenico Vaticano II promulgato cui inscriptio est Constitutio Dogmatica Dei Verbum potissimum adhaerentes, concorditer definierunt Lineamentorum schema, posterioribus quoque magisterii ecclesiastici de re attentis spectatisque adiunctis pastoralibus atque socialibus, quibus Ecclesiae particulares vivunt et operantur in mundo, qui nunc est.
In conventu diebus 24 et 25 ianuarii anni 2007, Sodales Consilii Ordinarii Lineamentorum experimenta expenderunt, quibusdam demutatis, quo perfectior fieret textus. Itemque denotata sunt aliqua etiamtunc penitius revisenda. Secretaria Generalis, peritis adlaborantibus, omnia, quae denotata essent, in unum corpus colligere conata est. Textus vero, ante quam interpretibus traderetur, qui in varios eum converterent sermones, cursu electronico idcirco cunctis Sodalibus missus est, quo amplius, si forte, elimaretur.
Consensu denique Consilii Ordinarii, die 27 aprilis 2007 Secretaria Generalis Lineamenta XII Coetus Generalis Ordinarii Synodi Episcoporum publici iuris fecit. Illud scilicet textus venabatur, ut in Ecclesia universali de re in Coetu synodali disputando disceptationi faveret. Lineamenta insuper in Aula Diurnariorum Sanctae Sedis, Exc.mo Dom. Nikola Eterovi, Secretario Generali, atque Rev.mo Dom. Fortunato Frezza, altero a secretis Episcoporum Synodi, referentibus, in publicum prodierunt. Documenti autem divulgatio potis fuit prasertim instrumentis hodiernae communicationis auxiliantibus, maximeque interretis subsidio.
In pagina Sanctae Sedis interretiali Epicoporum Synodo impertita Lineamentorum textus in decem sermones conversus collocatus est. Praeterquam in 8 sermones plerumque adhibitos (latinum dicimus, anglicum, francogallicum, germanicum, hispanicum, italicum, lusitanum, polonicum) in translationibus Secretariae Generalis cura et studio apparandis. Documentum conversum est etiam in linguam sinensem et arabicam, ut sub huius rei certo signo cognosci possit, quanti faciant rem in Coetu synodali discutiendam Ecclesiae particulares sermonibus illis quae utuntur. More solito Lineamentis adnexa erant quaesita numero 21, quo facilius lecturi res recogitarent in easque altius descenderent. In Praeambulo Secretarius Generalis rogabat, ut omnes, quorum interesset, intra mensem novembrem responsa mitterent, quibus themati a Sancto Patre Benedicto XVI selecto excusse conferrent.

De Instrumento laboris redigendo

Res in hoc Coetu Generali Ordinario disceptanda, ut e responsis ad Secretariam Generalem missi patet, nostris temporibus impense adhaeret idemque haud parum pertingit animos in Ecclesiis particularibus, quae a disputatione synodali id potissimum exspectant, ut renovetur alacritas in evangelio nuntiando, et homines novo inflammati studio cognoscendi, amandi, celebrandi divinum Verbum praesertim in celebrationibus liturgicis, dein impetu revirente illud omnibus, qui propeve longeve absint, enarrent.
Numerus responsorum ab institutionibus praebitorum definitur duodeoctoginta comma quattuor (78,3 %) centesimis partibus isque hunc in modum distribuitur:
- Synodi Ecclesiarum Catholicarum Orientalium sui iuris: 61,5 % (de 13 responsum 8 [3] Ecclesiae dederunt);
- Conferentiae Episcoporum: 82,3 % (de 113 responsum 93 Episcoporum Conferentiae dederunt);
- Dicasteria Curiae Romanae: 68 % (de 25 responsum 17 Dicasteria dederunt [4]);
- Unio Superiorum Generalium: 100 %.
Quod autem pertinet ad Episcoporum Conferentias, haud supervacaneum iudicamus praebere numerum responsorum pro centesimis partibus pro singulis continentibus, servato elementorum ordine:
- Africa: 72,2 % (de 36 responsa dederunt 25 [5] Episcoporum Conferentiae);
- America: 83,3 % (de 24 responsa dederunt 20 [6] Episcoporum Conferentiae);
- Asia: 94,1 % (de 17 responsa dederunt 16 [7] Episcoporum Conferentiae);
- Europa: 93,7 % (de 32 responsa dederunt 30 [8] Episcoporum Conferentiae);
- Oceania: 50 % (de 4 responsa dederunt 2 [9] Episcoporum Conferentiae).
Secretariae Generalis Synodi Episcoporum XI Consilium Ordinarium, quibusdam peritis adiuvantibus, attente perlegit contributiones ab ordinibus episcoporum missas. Sodales autem Consilii in collationibus quoque haeserunt non modo a nonnullis ecclesiasticis institutionibus praebitis, ut est Unio Internationalis Superiorissarum Generalium (U.I.S.G.), verum etiam ab hominibus privatis, qui missis epistulis, quid de re sentirent, aperire voluerunt.
Secretaria Generalis in censum quoque vocavit conclusiones quae profectae sunt e Conventibus Studiorum de hac re habitis, itemque symbolas consideravit, in commentariis editas tam specificis quam eruditioni divulgandae deditis.
Sodales XI Consilii Ordinarii, diebus 21 et 22 ianuarii 2008 in unum congregati, experimenta Instrumenti laboris, praesertim e contributionibus episcoporum Ecclesiae universalis affluenter missis redacta, copiose retractaverunt iidemque munus Secretariae Generali contulerunt, quae animadversiones singillatim expressas in unum velut corpus confunderet. Secretaria Generalis, cum opus ingens explevisset quibusdam peritis opitulantibus, per cursum electronicum textum iuxta monita Consilii Ordinarii peractum singulis et omnibus Sodalibus transmisit, id rogans, ut Documentum aut probarent aut alias, si forte, novissimasque animadversiones proponerent. Adnotationes vero a Sodalibus Consilii Ordinarii redactae, cum singillatim perpensae essent, maxima dein parte in textum ultimum immissae sunt. Itaque, Instrumentum laboris, cum interpretes solita laboris tolerantia arduum opus explevissent, die 12 iunii 2008 textus in 8 sermones translatus publici iuris est factus. Eodem autem die Documentum in Aula Diurnariorum Sanctae Sedis, Exc.mo Dom. Nikola Eterovi, Secretario Generali atque Rev.mo Dom. Fortunato Frezza, altero a secretis Episcoporum Synodi, referentibus, in publicum prodiit. Longe lateque Instrumentum laboris pervulgatum est interretis ope - nam in pagina Sanctae Sedis interretiali Episcoporum Synodo impertita collocatum est - subsidioque typorum, cum in nonnullis diariis, ceu italice L'Osservatore Romano quae inscribuntur aliisque similiter sermonibus cura et opera Domus Librariae Editricis Vaticanae, atque in commentariis editum sit. Hac igitur ratione complures ordinationem diurnam Coetus synodalis proxime celebrandi cognoscere potuerunt. Patribus maxime synodalibus utilitati fuit, qui hoc pacto se convenienter parare potuerunt, ut interessent collationi de Synodi themate habendae; quod thema est ingentissimum in Ecclesiae vita et in missione, quam Evangelii nuntiandi hominisque promovendi gratia, peragit.

Quid Sanctus Pater Benedictus XVI operi contulerit agendo

Sancto Patri Benedicto XVI, qui a Secretaria Generali Episcoporum Synodi opus peragente continenter prope adstetit, quae agerentur singillatim inspiciens, in acceptum refero, ut gratias agam nomine XI Consilii Ordinarii totiusque Coetus. Ceterum Pontifex Maximus ipse est Episcoporum Synodi Praeses. Episcopi autem magnam mentis attentionem in Sancti Patris pronuntiationes advertunt, maxime cum de communione ecclesiali deque synodali natura Ecclesiae sint, nam Episcoporum Synodi haec praesertim movent, vel propter contributionem, quam ex instituto impendit ad utilitatem ministerii Romani Pontificis, qui Ecclesiae universalis Pastor est constitutus.
Sanctus Pater Benedictus XVI, praeter Audientias de labore peragendo, quas Secretario Generali concessit, XI Consilium Ordinarium in Palatium Apostolicum ter accepit, nempe: die I iunii 2006; d. 25 ianuarii 2007, d. 21 ianuarii 2008. Quoties autem id venit, toties Romanus Pontifex de partibus operis a Consilio gerendi significantibus orationes habuit convenientes, quarum sonus in omnem Ecclesiam exiit potenter. Orationes vero, cum tunc temporis Consilium Ordinarium opem ferret Summo Pontifici in copiosis contributionibus ex XI Coetu Generali Ordinario Episcoporum Synodi de Eucharistia: fonte et culmine vitae et missionis Ecclesiae colligendis et in ordinem redigendis, de mysterio Eucharistiae omnes fuerunt. Ut par est, cum Consilium viribus unitis se totum dedit XII Coetui Generali Ordinario apparando, Sanctitas Sua, Verbum Dei in vita et in missione Ecclesiae nimium quantum valere evolvit.
Has de divino Verbo Summi Pontificis pronuntiationes, bona venia, denotabo: orationem in prece Angelus incipiente d. 6 novembris 2005 habitam, cum quadragesimus annus celebraretur post Constitutionem Dei Verbum [10] promulgatam; allocutionem ad homines, qui Conventui omnium Gentium de Sacra Scriptura in vita Ecclesiae [11] interfuerunt habitam; volumen, quod Iesus de Nazareth inscribitur [12].
Neque id possumus praetermittere, Pontificem saepius provocasse ad praestantissimam Lectionis Divinae consuetudinem reciperandam.

In Audientiis Generalibus inter Catechesin feriis quartis tradendam, Sanctus Pater Benedictus XVI saepe in propatulo posuit momentum Sacrae Scripturae Patrumque Ecclesiae vitale in opere theologico, spirituali, ecclesiali Apostolorum eorumque successorum. Quibus allocutionibus faventibus, incunctanter ditior fiet meditatio synodalis. Ceterum earum nonnullae memoratae inveniuntur et in Lineamentis et in Instrumento laboris, quae documenta praeparatoria sunt et labori agendo deserviunt XII Coetus Generalis Ordinarii Synodi Episcoporum.

IV) Res a Secretaria Generali actae

Secretaria Generalis multis officiis distenta in cogitatis XI Coetus Generalis Ordinarii Synodi Episcoporum peragendis eodemque tempore se totam devovit et XII Coetui Generali Ordinario Episcoporum Synodi apparando et Secundo Coetui Speciali pro Africa Synodi Episcoporum instituendo, qui, Deo favente, mense octobri anni 2009 celebrandus est.
Nihilo tamen secius, Secretaria Generalis alias quoque res perfecit, de quibus, bona venia, succincte dicam.

De Ordine Synodi Episcoporum reconcinnando

Iamdudum necessitas urgebat reconcinnandi ordinem Synodi iuxta praecepta Codicis Iuris Canonici atque Codicis Canonum Ecclesiarum Orientalium, quos Ioannes Paulus Pontifex huius nominis II promulgaverat die quidem 25 ianuarii 1983 priorem illum, alterum vero die 18 octobris 1990. Praeterea oportunum esse videbatur, ut legum normae aptarentur consuetudini, quae quadraginta fere annorum spatio progrediens haud raro regebatur instructionibus datis ad hoc, per paginas effusas.
Sanctus Pater Benedictus XVI iusserat, magna quaedam in methodis synodalibus novari, quae quidem omnes experiundo approbaverunt inter XI Coetum Generalem Ordinarium Synodi Episcoporum celebrandum. Propterea, ad mentem Summi Pontificis constituta est Commissio ad hoc, cui munus est commissum, ut Ordini Synodi Episcoporum reconcinnando studeret. Fructus ex impenso labore obortos Sanctitas Sua Benedictus XVI comprobavit per rescriptum die 29 septembris 2006 datum et ab Em.mo Dom. Tharsicio Card. Bertone, a secretis Status, signatum.
Ordo Synodi Episcoporum publici iuris factus est in Actis Apostolicae Sedis [13]. Eius vero specialis editio, textum latinum typicum cum versione italica a fronte continens, cura et studio Secretariae Generalis prodiit. Opusculum praeterea omnibus Patribus synodalibus impertitum est. Ceterum, Ordinis Synodi Episcoporum textus reconcinnatus legi potest etiam ratione electronica in pagina Sanctae Sedis interretiali Episcoporum Synodo dicata.
Longum est hic omnia, quae demutata sint, recensere. Mihi tamen liceat praecipua quaedam denotare.
In Prooemio succincte adumbratur historia mutationum, quae in Ordinem Synodi Episcoporum inductae sunt, et evolutio huius institutionis ecclesialis delineatur. Itemque definitur natura iuridica et momentum theologicum, quae Synodo Episcoporum inhaerent. Ipsa enim praesertim exprimit spiritum communionis, quo Episcopi et inter se et cum Romano Antistite devinciuntur. His insuper etiam dilectionem collegialem demonstrat, quae peculiari ratione elucet in relationibus sodalium ordinis episcoporum inter se. Manifestam dein facit sollicitam episcoporum curam pro bono Ecclesiae universalis. De variis dubitationibus ecclesialibus Synodus Episcoporum, Spiritu Sancto afflante, Romano Pontifici consilium praebet tutum. Itaque Synodus Episcoporum, ceu quodlibet organum collegiale, eum sibi finem praestituit, ut veritatem utilitatemve Ecclesiae venetur. Ille consensus Ecclesiae, qui oritur eamdem fidem experiundo "fructus est agentis Spiritus, animae unius Christi Ecclesiae" [14].
Textus pareterea rationabilius servat compositionem Coetuum synodalium, maximeque praesentiam Ecclesiarum Orientalium Catholicarum sui iuris et Episcoporum Conferentiarum. Adhuc viget norma praecipiens, ut coetibus synodalibus intersit ex officio Antistes Ecclesiae Orientalis Catholicae singillatim consideratae, hac tamen cautela, ut, ubi Antistes prae gravibus causis impediatur, Synodo Ecclesiae de qua agitur consentiente, alium Episcopum sui sibi liceat legatum mittere. Praeterea, pro Ecclesiis Orientalibus Catholicis plures, quam 25 Sodales habentibus praevidetur electio alterius quoque legati.
In Ordine Synodi Episcoporum et pars Relatori Generali commissa, cuius forma se admodum evolvit his quattuor decennis, quorum spatio Synodus suo functa est munere, et negotium Secretario Speciali tributum distinctius definitur.
Inducta est norma imperans, ut omnes Praefecti Dicasteriis Curiae Romanae praepositi participes fiant ex officio Coetuum Ordinariorum Generalium Episcoporum Synodi, cum prior lex nonnisi Cardinalium Praefectorum participationem praevideret, ceterosque Sancto Patri nominandos committeret.
Ut denominationes fierent uniformes atque congruentes Codici Iuris Canonici et Codici Canonum Ecclesiarum Orientalium, satius visum est, si Romanus Antistes, qui Synodo Episcoporum praeest, plerumque Romani Pontificis appelatione.
Pro Coetibus Generalibus Extraordinariis inducta est norma imperans, ut, servato consuetudinis in usu obsequio, ubi Praeses cuiusdam Episcoporum Conferentiae obicibus impediatur, primus, qui vices Praesidis gerat, ex officio eius in locum substituatur. Nam, ut inter omnes constat, Ordo Synodi Episcoporum praevidet, ut Coetibus Generalibus Extraordinariis Praesides Episcoporum Conferentiarum participes ex officio intersint.
Normae de Commissione pro Nuntio, si forte, aliove Documento redigendo constituta immutatae sunt. Aeque atque ceterae, haec quoque Commissio 12 constat Membris, quorum quattuor, in quibus et Praeses et Praesidis Vicarius numerantur, Sanctus Pater nominat, octo vero Coetus eligit.
Libera disputatio, quam Sancti Patris Benedicti XVI voluntate anno 2005 prospere in XI Coetum Generalem Ordinarium Synodi Episcoporum inducta erat, lex facta est.
Periti, Auditores, Delegati Fraterni, qui Episcoporum Synodo intersunt sine suffragio memorantur.
De Circulorum Minorum opere normae reconcinnatae sunt.

Vademecum eiusque reconcinnatio: de rebus in methodis

Cum autem reconcinnationem Ordinis Synodi Episcoporum evolverim et consuetudinem tetigerim, quae insigni incremento crevit his Synodi Coetibus novissimis, liceat nunc mihi quaedam in methodis novata denotare, de quibus nonnulla, Sancti Patris Benedicti XVI iussu, in XI Coetu Generali Ordinario Synodi Episcoporum iam experiundo probata sunt.
Omnis pater synodalis, alia quam in superioris Coetus consuetudine usus, in Aula per 5 non vero per 6 temporis minuta dicet. Tempus autem quod hunc in modum superfuerit, impendi poterit vel disputationibus in Aula habendis vel laboribus in Circulis Minoribus peragendis.
Id quoque cautum est, ut Delegati Fraterni et Auditores, viri feminaeque, quantum fieri potest, facultatem oratiunculam dicendi habeant quaternis temporis minutis.
Initio Synodi, Relatores quinque in contionem escendent, denis (10) temporis minutis imaginem sui quisque continentis erga divinum Verbum in universum adumbraturi. Itemque est constitutum, ut in Circulis Minoribus Relatoribus per denas temporis minutas partes dicendi copia fiat.
Liberae vero disputationis spatio, Patres sermonem conferre poterunt non ternis momentis longiorem, semel tantum responsuri.
Idem hoc viget in ceteris quoque disputationis partibus intra Aulam idcirco, ut provisum, instituendae, quo plures usque fiant participes synodalium deliberationum.
Eiusmodi disputatio, ut exemplum afferamus, adhibebitur post triginta minutorum orationem, quo pacto Adhortatio Apostolica Postsynodalis Sacramentum Caritatis recepta sit, enarrantem. Ut natura fert, spes est, ut disceptatio quibusdam rebus huic Documento inhaerentibus tota contineatur, nam adhortatio illa, cum Eucharistia fons et culmen sit vitae et missionis Ecclesiae, velut fructus uberrimus e Coetu Generali Ordinario novissime celebrato enatus, documentum est ingentissimum Ecclesiae toto orbe terrarum diffusae oblatum.
Patres synodales, quicumque in Aula dicere volunt, toto corde precamur, ut temperi sua nomina dent apud Secretariam Generalem, qua de re sint contionaturi significantes. Ut par est, omnis synodalis pater denotabit quotum numerum numerosve Instrumenti laboris enarraturus sit. Priores sermonem habebunt ii, qui de prima Instrumenti laboris parte, numeris a 1 ad 26 definita, disserere cupiant. De Introductione agitur deque capite quod Mysterium Dei, qui loquitur nobis inscribitur. Dein altius in alteram descendetur partem, ad Verbum Dei in vita Ecclesiae quae pertinet numerisque a 27 ad 41 continetur. Postea locus erit tertiae parti, Verbum Dei in missione Ecclesiae numeris a 42 ad 60 enarranti. Spes est, ut hunc in modum rationabili disputationi magis faveatur, singillatim rebus recensendis, quo facilius in argumenta penitus penetretur, omni desultoria sermocinandi ac repentina ratione remota.
Ad tempori parcendum, in Coetu synodali adhibenda erunt instrumenta suffragii lationis electronica, quibus utentes eodem fere, quo suffragia feruntur, tempore exitus cognoscere possunt.
Nihilo tamen secius, suffragiorum latio de Propositionibus, cum et quanti sit consideretur et instrumenta electronica aliquando, licet perraro, posse parum accurate suo munere fungi advertatur, utraque ratione, scripto nempe, secundum usum probatum, et via electronica fiet.
Inter Coetum Synodalem celebrandum, laetificabimur duos Speciales Invitatos salvere iubentes.
Nam die 18 octobris, sabbato, post meridiem prospectum est in Verbi Celebrationem, cui Patriarcha Oecumenicus Constantinopolitanus Bartholomaeus I una cum Sancto Patre Benedicto praesidebit.
Hodie autem 6 octobris, feria secunda, post meridiem Shear-Yashuv Cohen, archirabbinus in urbe Haifa, allocuturus est Patres Synodales, ut qua ratione viaque Hebraei utantur, enodet in enarranda Scriptura Sacra, quae, Vetus Testamentum audiens, maxima parte christifidelibus et maioribus illis fratribus est inter se communis.
Incepta varia prospiciuntur Coetus Synodalis spatio. Quorum aliqua in Calendario rerum agendarum indicantur; ceterarum vero notitia oportune vulgabitur. Omnes tamen id venantur, ut foveant amorem in Verbum Dei et obsequium tribuant hominibus, qui mirabili opere Evangelio intellegendo et vulgando contulerunt. Quod quidem de Pio XII et Ioanne Paulo II Pontificibus Maximis praesertim praedicatur. Die 9 octobris, quinquagesimo obitus piissimi anniversario, Servum Dei Pium XII Sanctus Pater Benedictus XVI divino sacrificio litando convenienter commemorabit. Laboribus insuper synodalibus vertentibus, prospectum est, inter alia, in taeniam cinematographicam proiciendam de Servo Dei Ioanne Paulo II, cuius tricesimum electionis in munus Pastoris Ecclesiae universalis diem anniversarium celebrabimus.

De Consiliis Specialibus

Post XI Coetum Generalem Ordinarium, nonnulla Consilia Secretariae Generalis Specialia congregata sunt, ut pergerent recogitare de Ecclesiae hominumque Societatis statu per singulos continentes, lumine suarum Adhortationum Apostolicarum Postsynodalium explorando.
Praesertim vero Consilium pro Africa Speciale bis congregatum est: diebus a 23 ad 24 februarii 2006 et diebus 15 et 16 februarii 2007. Utraque sessio se totam vovit redigendis Lineamentis Secundi Coetus Specialis pro Africa Synodi Episcoporum. Ut inter omnes constat, Ioannes Paulus II prospexerat anno 2004 hunc Coetum synodalem. Postea vero Sanctus Pater Benedictus XVI inceptum confirmavit statuitque, Secundum Coetum Specialem pro Africa Synodi Episcoporum in Vaticano diebus a 4 ad 25 octobris 2009 esse celebrandum, super thema: Ecclesia in Africa in sevitutem reconciliationis, iustitiae, pacis: 'Vos estis sal terrae..., vos estis lux mundi' (Mt 5, 13.14). Lineamenta die 27 iunii 2006 in Aula Diurnariorum Sanctae Sedis in publico prodierunt, referentibus et Em.mo Dom. Francis Card. Arinze, Praefecto Congregationis de Cultu Divino et Disciplina Sacramentorum, Membro Consilii Specialis pro Africa Secreteriae Generalis Synodi Episcoporum, et Exc.mo Dom. Nikola Eterovi, Secretario Generali Synodi Episcoporum. Textus quadrilinguis editus est, nempe anglice, francogallice, italice, lusitano sermone. Deinde Episcoporum Conferentiae translationes in alios sermones faciendas curaverunt, velut, e.g., arabice et swahilice. Instituta, quorum interest, maximeque 36 Conferentiae Episcoporum suas contributiones Lineamentis adhaerentes praebere debent intra mensem novembrem 2008, qui proxime veniet.
Quantum praevidetur, Consilium Speciale pro Africa congregandum erit diebus 27 et 28 novembris anni 2008, ut redigatur Instrumentum laboris Secundi Coetus Specialis pro Africa Synodi Episcoporum.
Consilium Speciale pro Europa bis est congregatum, diebus 15 mai 2006 et die 23 aprilis 2007. Dein vero, consultatione scripto facta de rebus in futurum a Consilio Speciali agendis, cum sententiae dispares essent, forma autem hucusque adhibita iam exhausta videretur, consilium Speciale pro Europa, tametsi nomine quidem etiamnunc viget, re tamen anno 2008 numquam est convocatum.
Item bis Consilium Speciale pro Oceania est congregatum: diebus 4 et 5 augusti 2006, Suvae, in Insulis Fiji, ante Coetum Foederationis Episcoporum Conferentiarum in Oceania, cui ut interesset ipse Exc.mus Dom. Mons. Nikola Eterovi, Secretarius Generalis Synodi Episcoporum invitatus est. Secundo Consilium est Romae congregatum diebus 14 et 15 februarii 2008. Sodales Consilii Specialis pro Oceania sententiam suam aperientes, rogaverunt, ut, coetu proxime habendo, mense maio 2010, Consilium desinat suo munere fungi, saltem qua nunc utitur forma.

Consilium Speciale pro America bis congregatum est, diebus 2 et 3 octobris 2006 et diebus 9 et 10 octobris 2007. In provisu proximus coetus statutus est in dies 18 et 19 novembris 2008.
Consilium denique Speciale pro Asia bis congregatum est diebus 17 et 18 novembris 2006 et diebus 20 et 21 novembris 2007. Proximus coetus providetur in dies 11 et 12 decembris 2008.
Structuram Consiliorum Specialium Secretariae Generalis regit Ordo Synodi Episcoporum, qui eorum durationem statuit ad quinquennium, salva Summi Pontificis potestate mandatum renovandi iuxta Ecclesiae postulata et necessitates rei pastoralis.

Libri publici iuris facti

Opus a Secretaria Generali navatum vel ditius factum est, cum libri, quos memorabimus, impressi editique sint.
Laetanter vos certiores facio, in publicum prodisse tertium volumen seriei, qua constat Enchiridion Synodi Episcoporum, eoque documenta temporis spatio producta annis a 1996 ad 2007 definito omnia contineri. In volumine publici iuris fiunt documenta quae e quattuor Coetibus Specialibus (nempe pro America anni 1997; pro Asia et Oceania a. 1998; pro Europa a. 1999) atque e binis Coetibus Ordinariis Ordinariis profecta sunt, e X scilicet, anno 2001, et XI anno 2005 habito.
Adhortatio Apostolica Postsynodalis verbis Sacramentum Caritatis incipiens, a Sancto Patre Benedicto XVI data, extremum occupat volumen. Domum Editoriam Dehonianam Bononiensem grato aeque animo Secretaria Generalis prosequitur, quippe quae ponderosa tria illa volumina ediderit opus complectentia ab Episcoporum Synodo quater denis annis, a 1965 ad 2007, navatum. Indicibus diligenter curatis maximeque tabula analytica usus, potest lector indifficulter opus consulere, ut de variis ingentibusque synodalium disputationum argumentis edoceatur.
His accedit volumen, quod Eucharistia fons et culmen vitae et missionis Ecclesiae (vulgo: L'Eucaristia: fonte e culmine della vita e della missione della Chiesa) inscribitur, cura et studio P. Roberti Nardin, O.S.B. Oliv. editum et impressum typis Universitatis Studiorum Lateranensis (vernaculo sermone: Lateran Unversity Press). Suo auctor libro omnem documentorum messem complexus est, quae in XI Coetu Generali Ordinario Episcoporum Synodi et apparando et celebrando confecta sunt. In illo enim collecti leguntur omnes textus a Coetu synodali exarati, quorum in censum etiam summaria veniunt oratiuncularum a Patribus synodalibus habitarum; Adhortatio autem Apostolica Postsynodalis Sacramentum Caritatis inscripta velut in Synodi meditationum coronide collocata est. Indice nominum personarum diligenter exarato usui queunt lectores opus proficue celeriterque consulere.
Huius libri subsidio Secretaria Generalis Synodi Episcoporum, Domino favente, id sibi praestituit, ut adaugeat coronam operum, quam bene meritus ille P. Ioannes Caprile, S.J., auspicatus est in eum finem, ut non modo Pastores peritique, verum omnes, quicumque his rebus moveantur, ad copiosam Documentorum Synodi messem propius accedant.

V) Conclusio

VEggu,j sou to. r`h/ma, evstin( evn tw/| sto,mati, sou kai. evn th/| kardi,a| sou,,Ã tout'n to. r`h/ma th/j pi,stewj o] khru,ssomen ["Prope te est verbum, in ore tuo et in corde tuo hoc est verbum fidei, quod praedicamus"] (Rm 10, 8). Verbum Sanctus Paulus dicit Evangelium salutis in universum acceptum, in vultu Personaque Iesu Christi formatum: "Quia si confitearis in ore tuo: "Dominum Iesum!", et in corde tuo credideris quod Deus illum excitavit ex mortuis, salvus eris" (Rm 10, 9). In Vetere iam Testamento omne verbum, quodcumque ex ore Deo esset egressum, erat acutum et penetrabile, - non enim revertebatur ad Eum vacuum, sed faciebat, quaecumque voluerat (cfr. Is 55, 11) -; eo magis efficacior est ille o,goj, Verbum Dei propter excellentiam, quod Deus secundum multitudinem amoris Sui, in mundum misit ad salutem faciendam: "Non enim misit Deus Filium in mundum, ut iudicet mundum, sed ut salvetur mundus per ipsum" (Io 3, 17)!
Iesus Christus,
o,goj qui caro factus est, sua persona omnia complectitur verba, quae Deus ad homines advertit, ut salvi essent. Quae verba Ille perficit et enarrat plena significatione. Nos illa intellegere valemus gratia Sancti Spiritu rorante, quem Iesus Christus, a Patre acceptum (cfr. At 2, 33), copiose effudit super Apostolos fideliumque communitatem, quae est Ecclesia (cfr. Tt 3, 6). Evangelium salutis, sacrum depositum, in Sacris Scripturis scripto asservatur et per Traditionem traditur. Id Superna Providentia Ecclesiae communitati commissum Magisterium authentice interpretatur. Id Ecclesia, Spiritu Sancto animata, sollicite custodit, fideliter diffundit, sui Domini mandatis oboediens: "Euntes ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti" (Mt 28, 19).
In votis est, ut haec Synodus, cum divini Verbi parti christologicae atque pneumatologicae recuperandae deserviat, faveat hunc in modum Ecclesiae renovationis, quae velut rursus iucundum ver agens, in omni verbo, quod procedit de ore Dei audiendo (cfr. Mt 4, 4) constituta, se semper iuvenem mobilemque percipiat: "Semper Ecclesia renovetur oportet atque revirescat; quod ut illa consequatur, nihil aeque valet atque Dei Verbum, quod neque veterascit neque umquam peribit" [15]. Huius autem renovationis extensio missionalis late patebit, uti ecclesialem prolatet communionem cum Patre eiusque Filio Iesu Christo, Spiritu Sancto duce, ut gaudium adispiscamur plenum (cfr. 1 Io 1, 4).
Si quis divitias, speciem, virtutem conversionis, transformationis gratiam divino Verbo inhaerentes detegit, is ultro sponteque fit Evangelii testis firmus et caduceator sincerus: "Ergo fides ex auditu, auditus autem per verbum Christi" (Rm 10, 17).
Christifideles, dilecti a Deo [
avgaphto Qeou/], cum baptismo collato sancti vocati [klht a`gi,oi] sint, in missionem expedite vocatione vocantur.
Complures in historia salutis homines splendent, qui loquenti Deo aurem praebere, vitam conformare, praedicatione deservire singulari virtute valuerunt. Abraham, Moysen, prophetas in Testamento Vetere, Sanctos Petrum et Paulum ceterosque Apostolos Evangelistasque in Testamento Novo satis est commemorare [16]. Omnes Sancti quodammodo testimonium perhibent virtuti divini Verbi, quod in corda ipsorum velut in terram bonam cum cecidisset, fructum attulit fecitque "aliud quidem centum, aliud autem sexaginta, porro aliud triginta" (Mt 13, 23). Quod quidem Beati quoque, quos die dominico 12 octobris 2008 in numerum Sanctorum Summus Pontifex Benedictus XVI asciscet, plane ostendunt.
In hac sanctitatis communione egregium locum Verbi incarnati Mater, Beata Maria Virgo obtinet, quae, Mulier Eucharistica et Virgo auditus cupida, Verbum Dei in oboeditione fidei (cfr. Lc 1, 38) vivendum nimium quantum fructificare ostendit. Maria enim, cuius in ventre divino numini obsequentis, gratia Spiritus Sancti rorante, Verbum caro factum est, velut primum Tabernaculum fuit, in quo mirum in modum Verbum aeternum hominem suscipiens salutis Evangelium in rebus humanis pronuntiavit. Huius simile miraculum in Eucharistia, quoties celebratur, fit, quo tempore gratia Spiritus Sancti effusa, virtute verborum, quae sacerdos in persona Christi capitis enuntiat, panis in Corpus, vinum in Sanguinem convertuntur Iesu Christi incarnati Verbi se in escam aeternae vitae tradentis (cfr. Io 6, 27).
Beatae Mariae Virgini, Ecclesiae Matri, ut intercedat pro nobis, nos committentes, vota facimus, ut hic synodalis Coetus divino Verbo reciperando excusse opituletur, sodalibus omnibus in via sanctitatis prosit, alacritatem sedulam in Evangelio nuntiando homineque promovendo suscitet reficiatque.
Hanc spem Ecclesia semper ut vivat hominibusque longeve propeve astantibus pronuntiet, verbis Gentium Apostoli vocatur dicentis:
o` de. Qeo.j th/j evlpi,doj plhrw,sai u`ma/j pa,shj cara/j kai. eivrh,nhj evn tw/| pisteu,ein( eivj to. perisseu,ein u`ma/j evn th/| evlpi,di evn duna,mei Pneu,matoj ~Agi,ou ["Deus autem spei repleat vos omni gaudio et pace in credendo, ut abundetis in spe in virtute Spiritus Sancti"] (Rm 15, 13).
Vobis pro comitate in audiendo gratias ago et omnibus, qui aggredimini ad laborandum, bene fausteque precor. In nomine Domini.

[1] Hoc numero comprehenduntur 4 Patriarchae Cardinales pariter ac 1 Archiepiscopus Maior Cardinalis.
[2] S. HIERONYMUS, Epistola I, Ad Innocentium, De Muliere septies percussa, PL 22, 327.
[3] Quae Ecclesiae sui iuris nulla responsa dederint, habeto: Patriarchatus Babylonensis Chaldaeorum, Archiepiscopatus Maior Syro-Malabarensium, Archiepiscopatus Maior Romenorum, Ecclesia Metropolitana sui iuris Aethiopica, Ecclesia Metropolitana sui iuris Slovaca, nuperrime erecta die 31 ianuarii 2008.
[4] Desunt 8 responsa, signatim e Congregationibus de Causis Sanctorum et de Institutione Catholica, e Supremo Tribunali Signaturae Apostolicae, e Pontificiis Consiliis de Iustitia et Pace, de Communicationibus Socialibus, ex Administratione Patrimonii Sedis Apostolicae, e Praefectura rerum oeconomicarum Sanctae Sedis.
[5] 11 Conferentiae Episcoporum nulla responsa dederunt: Burundia, Ciadia Guinea Aequatorialis, Kenia, Liberia, Madagascaria, Mozambicum, Namibia, Sudania, Togum, Uganda, Zambia.
[6] Nulla responsa pervenerunt Conferentiarum Episcoporum de Cuba, Haitia, Portu Divite, Uriquaria.
[7] Unum deest responsum e Conferentia Episcoporum Iranica.
[8] Desunt responsa e Conferentiis Episcoporum Graeciae et Melitae.
[9] Suas contributiones mittendas non curarunt Conferentiae Episcoporum Oceani Pacifici (C.E.P.A.C.), de Papua Nova Guinea et Insulis Salomonis.
[10] L'Osservatore Romano, 7-8 novembris 2005, p. 5.
[11] AAS 97 (2005) 957.
[12] Ratzinger J., Gesù di Nazaret, Rizzoli, Mediolani 2007.
[13] AAS 98 (2006), pp. 755-779.
[14] Ibid., 756.
[15] Benedictus XVI, Discorso ai partecipanti al Congresso internazionale per il 40° anniversario della "Dei Verbum", L'Osservatore Romano, 17 septembris 2005, p. 5.
[16] Cfr. Instrumentum laboris N. 25.

[00008-XX.10] [NNNNN] [Testo originale: Latino]

RELAZIONE PRIMA DELLA DISCUSSIONE DEL RELATORE GENERALE, S.EM.R. CARD. MARC OUELLET, ARCIVESCOVO DI QUÉBEC (CANADA)

Proemium

«Et angelo Ecclesiae, quae est Smyrnae, scribe: Haec dicit Primus et Novissimus, qui fuit mortuus et vixit: ...Esto fidelis usque ad mortem, et dabo tibi coronam vitae. Qui habet aurem, audiat quid Spiritus dicat ecclesiis» (Ap 2, 8.10-11).
Synodo congregati, ut audiamus, de «Verbo Dei in vita et in missione Ecclesiae» quid ecclesiis quae nunc sunt Spiritus dicat, sancto Caesario Arelatensi accedimus, qui Patrum sententiam his verbis complexus est: «lumen enim animae et cibus aeternus non est aliud nisi Verbum Dei, sine quo anima nec videre potest nec vivere: quia quomodo caro nostra moritur si non capiat cibum, ita et anima nostra extinguitur si non accipiat Dei Verbum». [1]
Eum sibi finem Synodus praestituit, re pastorali missionalique maxime contentum, ut omnes simul divinum Verbum audientes, discernamus, quo pacto Spiritus atque Ecclesia adfectent responsum praebendum incarnati Verbi dono, per sacras Scripturas amandas et Regnum Dei omni homini praedicandum. Adhaereamus igitur divo Paulo, qui precem fundens suam, nos in cardinem revelati mysterii provehit:
Huius rei gratia flecto genua mea ad Patrem, ex quo omnis paternitas in caelis et in terra nominatur, ut det vobis secundum divitias gloriae suae virtute corroborari per Spiritum eius in interiorem hominem, habitare Christum per fidem in cordibus vestris, in caritate radicati et fundati, ut valeatis comprehendere cum omnibus sanctis quae sit latitudo et longitudo et sublimitas et profundum, scire etiam supereminentem scientiae caritatem Christi, ut impleamini in omnem plenitudinem Dei. Ei autem, qui potens est supra omnia facere superabundanter quam petimus aut intellegimus, secundum virtutem, quae operatur in nobis, ipsi gloria in ecclesia et in Christo Iesu in omnes generationes saeculi saeculorum. Amen. (Eph 3, 14-21)
Synodus, directoria proponens, quibus nisi «augendo et corroborando consuetudinem et colloquium cum divino Verbo, id tamquam fontem vitalem habentes» [2] in re pastorali adlaboremus, summam faciet, quousque Concilii Vaticani II de divino Verbo, quatenus renovandae ecclesiologiae, oecumenismo, populorum religionumque dialogo nexu devinciatur, docimina sint recepta ostendens.
Praeter doctrinas disputationesque, arcessimur, qui adsectemur placita Concilii, nam: «Dei Verbum religiose audiens et fidenter proclamans, Sacrosancta Synodus verbis S. Ioannis obsequitur dicentis: Adnuntiamus vobis vitam aeternam, quae erat apud Patrem et apparuit nobis: quod vidimus et audivimus adnuntiamus vobis, ut et vos societatem habeatis nobiscum, et societas nostra sit cum Patre et cum Filio eius Iesu Christo (1 Io 1,2-3)» (DV 1).
Ecclesia, Concilio Vaticano II omnium rerum velut cardinem in Trinitate atque in Christo vertente, conscientiam sui mysterii missionisque renovavit. Constitutio enim dogmatica Lumen Gentium et Constitutio pastoralis Gaudium et Spes ecclesiologiam communionis exsequuntur, cuius fundamenta in Revelatione noviter concepta sita sunt. Constitutio autem dogmatica Dei Verbum velut cursus circimflexit insignes in divina Revelatione pertractanda: quippe Patres Concilii participes primas partes non ut antea fidei veritatibus intellectu percipiendis, verum Revelationi tribuerunt, utpote quae, cum in illa Deus semetipsum personaliter communicaret, industria et in dialogum prona (vel dicamus, dialogalis) [3] exsisteret.
Haec omnia theologi exegetae pastores [4] ceu discrimen ultimum salutaverunt; nihilo tamen secius, ut plurimum agnoscunt, non inde cunctos fructus exspectatione omnium desideratos in Ecclesiae vita et missione [5] editos esse, cum Constitutio Dei Verbum nondum qua par fuit mensura recepta sit. Progressionis ratione habita, id oportet inquiramus, quare imago communicationis personalis [6] haud aeque penitus in Ecclesiae conscientiam, orationem, vitam pastoralem atque in theologiae interpretationesque vias penetraverit. Indicet igitur Synodus, quonam pacto in usu lacunae compleri debeant, ut remedium apparetur ignorantiae Scripturarum, quae arduis accedit adiunctis, quibus evangelica praedicatio adhuc versatur.
Non enim ignoramus quot malis fidei vita et impetus christifidelium missionalis graviter afficiantur, quorum in censu, si societatis doctrinaeque rem cogites, est favor saeculi et pluralismus, qui dicitur, religiosus, invectio totius mundi consociationis, inflammatio subsidiorum communicationis socialis cum multiplicibus consectariis, in quibus principem locum obtinent intervallum in dies maius, quo divites pauperesque separantur inter se, arcanae sectae reptantes, minae adversus pacem iactatae, ne oppugnationes dicamus, quibus humana vita familiaque impetuntur. [7]
Quibus adice etiam difficultates ipsius Ecclesiae in fide intra familias tradenda, imperfectam catechizantium eruditionem, discidia quae inter Ecclesiae Magisterium et theologiam universitatum cooriuntur, discrimen in quo disciplina exegetica versatur eiusque respectus ad theologiam atque, in universum considerando, «certam quandam separationem inter homines studii biblici peritos et Pastores atque fideles ineruditos communitatum christianarum ». [8]
Synodo erit obeunda provocatio permagna in Verbum Dei nostra tradendum aetate, siquidem propter pluralismum, ratione relativa et doctrinis esotericis [9] insignitum, ipsa Revelationis notio quaestiones movet [10] et indiget explanationibus.
Convocatio, communio, missio. Tria sunt verba primaria, quae clavibus similia aperiunt et interpretantur triplicem extensionem dynamicam, personalem, in dialogum pronam, christianae Revelationis domesticam. Quibus innisi, Instrumentum laboris suscipiemus evolvendum secundum thematum structuram. Verbum Dei quos convocat, eos participes efficit divini consilii in oboeditione fidei idemque populum electionis ad gentes mittit. Huius Verbi Foedus ferientis culmen in Maria est situm, utpote quae in fide acceperit Verbum incarnatum, desiderium gentium. Triplicem illam extensionem Verbo Foederis inhaerentem pertractabimus, quemadmodum a Spiritu Sancto in historia salutis, in Sacris Scripturis, in Ecclesiae Traditione incorporata est.
Exoremus igitur Spiritum Sanctum, ut dilatet desiderium reciperandi divinum Verbum, semper novum, numquam inveterascens. Verbum enim virtutem habet «reparturiendi», renovandi Ecclesiam, spem novam excitandi missionis gratia. Quae spes magna, sicut Benedictus XVI optime nos monuit, hac certitudine continetur: «Deus caritas est» [11] et «in Christo enim Deo hoc est demonstratum» [12] propter omnium salutem.

I. CONVOCATIO: IDENTITAS DIVINI VERBI

A. Loquitur Deus

«In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum» (Io 1,1s). Iam in ipso accessu ad causam, nobis est proficiscendum a mysterio Dei, quemadmodum nobis in Sacra Scriptura revelatum est. Revelationis Deus loquitur, immo Ipse est Verbum seque cognoscendum tradit hominibus multifariam (cf. Hb 1, 1). Homines Bibliis edocentur, se a Deo vocari; ipsis id Spiritus dono dat, ut Dei Verbum audientes et excipientes, fiant Ecclesia, quae est communitas credentium Verbo congregata quaeque ab ipso, cum identitatem suam et divini, quo continetur, Sermonis missionem accipiat, alitur, adstringitur in servitutem Regni Dei. [13]
Imprimis vero multiplicem explanemus sensum, quo Verbum Dei pollet. In prologo Ioannis invenimus prospectum maxime ex omnibus elatum et amplum, ut enodationes afferamus. Logos est vocabulum ab evangelista adhibitum ad ostendendam transcendentiam quae erat apud Deum et ipse Deus est. Logos est «In principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum» ( ton
eon) (Io 1,1) in principio, ante omnes res, in ipso Deo ( ). In prologi exitu distincte perhibetur illius Logou natura divina personalis: «Deum nemo vidit umquam; unigenitus Deus, qui est in sinum Patris, ipse enarravit» (Io 1, 18).
Iisdem fere verbis usus mysterium Christi, Dei Verbi, in epistulis ad Corinthios et ad Ephesios missis, S. Paulus expressit: «[Ille] est imago Dei invisibilis, primogenitus omnis creaturae, quia in ipso condita sunt universa in caelis et in terra, visibilia et invisibilia, ...Omnia per ipsum et in ipsum creata sunt» (Col 1, 15-16). Deus, salutis dispensatione, voluit «recapitulare omnia in Christo, quae in caelis et quae in terra, in ipso; in quo etiam sorte vocati sumus, praedestinati secundum propositum eius, qui omnia operatur secundum consilium voluntatis suae, ut simus in laudem gloriae eius, qui ante speravimus in Christo» (Eph 1, 10-12).

B. Iesus Christus, Verbum Novi et Aeterni Foederis

Dei Verbum imprimis ipsum significat Deum, qui loquitur et in semet ipso exprimit Verbum divinum suo intimo mysterio inhaerens. Ex hoc divino Verbo omnia originem ducunt, quoniam «sine ipso factum est nihil, quod factum est» (Io 1, 3). Multifariam Ille loquitur, nempe per res ex materie factas, per hominumque vitam et exsistentiam. «In ipso vita erat, et vita erat lux hominum» (Io 1, 4). Sermone praeterea loquitur peculiari eodemque aliquando terrifico in hominum historia, populum nempe eligendo, legem tradendo Moysi, prophetas denique mittendo.
Cum autem multifariam esset locutus (cf. Hb 1, 1), omnia recapitulavit consummavitque in Iesu Christo signo unico, perfecto, definitivo. « Et Verbum caro factum est et habitavit in nobis » (Io 1, 14). Medullam prologi Novique Testamenti divini Verbi incarnati mysterium occupat. «Quapropter Ipse, quem qui videt, videt et Patrem (cf. Io 14,9), tota suiipsius praesentia ac manifestatione, verbis et operibus, signis et miraculis, praesertim autem morte sua et gloriosa ex mortuis resurrectione, misso tandem Spiritu veritatis, revelationem complendo perficit ac testimonio divino confirmat, Deum nempe nobiscum esse …» (DV 4).
Propterea divinum Verbum, cuius testimonium perhibet Scriptura, convestitur multifariam et plures significationis gradus in se reconditos habet. Et ipsum Deum indicat loquentem, et divinum Verbum Eius, creatorem et salvatorem, et Verbum denique incarnatum in Iesu Christo, «qui mediator simul et plenitudo totius revelationis exsistit» (DV 2). Apud Lucam, Dei Verbum unum idemque est atque doctrina Iesu oretenus prolata (cf. Lc 5, 1-3), paschalis nempe nuntius, kerygma, quod, Apostolis enarrantibus, « crescebat et multiplicabatur» viventis corporis in modum (cf. Ac 12, 24). Unum et multiplex divinum est Verbum, industrium et in novissima conversum, personale et filiale, in Ecclesia inhabitat, quam fide vivificat; rerum gestarum litterarumque ceu testimonium, Verbum Sacris Scripturis traditur, ut sacrum depositum omnibus hominibus missum. Hinc proficiscitur modus ille novus et decretorius divini Verbi proprius, ut sit textus sacer scripto datus, a populo Israëlitico in testimonium prioris Foederis asservatus. Hinc veniunt Scripturae Testamenti Novi, quas Ecclesia vicissim a Spiritu Sancto atque ab Apostolorum Traditione accepit, ut suae vitae et missionis norma et decretum fierent.
Ut paucis vero absolvamus, Dei Verbum vel scripto vel ore prolatus est sermo perinde in dialogum pronus atque in Trinitate fundatus, qui hominibus semet ipsum in Iesu Christo offert, ut illos in S. Trinitatis communionem introducat, ut veritatem suae personae inveniant. Secundum S. Ioannis prologum, Verbum Dei personale, hospitem sibi quaerens, homines appellat: «In propria venit, et sui eum non receperunt. Quotquot autem acceperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his, qui credunt in nomine eius» (Io 1, 12).
Homo, quoniam Deus loquitur, velut interrogatione percitus vivit. Hanc humane exsistentiae partem summatim breviterque Constitutio Dei Verbum 2 enarrat: «Per Christum, Verbum carnem factum, in Spiritu Sancto accessum habent ad Patrem et divinae naturae consortes efficiuntur». Hac notione innisi, Patres Ecclesiae evolverunt doctrinam de homine Imagine Dei traditam. S. Irenaeus Lugdunensis, ut exemplum afferamus, verba S. Pauli enarrans, Filium Spiritumque «manus Patris», quibus homo efficitur «ad imaginem et similitudinem Dei» [14] appellat.
Hanc humanae qualitatis partem Revelationi inhaerentem oportet dispiciamus, nam momentum habet insigne in interpretatione Bibliorum nostrae aetatis. Ut enim Concilium Vaticanum II definivit, constat homo dialogo a Verbo Dei in Christo. «Reapse nonnisi in mysterio Verbi incarnati mysterium hominis vere clarescit. Adam enim, primus homo, erat figura futuri, scilicet Christi Domini. Christus, novissimus Adam, in ipsa revelatione mysterii Patris Eiusque amoris, hominem ipsi homini plene manifestat eique altissimam eius vocationem patefacit.» (GS 22 § 1). Propterea, in lumine christologico, quis non videt, hominem, qui altissimam hanc vocationem acceperit in fide et amore accedere ad plenam suae personae identitatem in Ecclesia, quae est mysterium communionis et «populus congregatus in unitate Patris et Filii et Spiritus Sancti» [15]?
Rem pastoralem si consideres, nonne inspiciendum censeas, suumne occupet locum in Liturgia, in catechesi, in tehologia tradenda haec theoanthropologia in dialogum prona et filiorum spiritu plena? «In sacris enim libris - ut Constitutio Dei Verbum monet - Pater qui in caelis est filiis suis peramanter occurrit et cum eis sermonem confert; tanta autem verbo Dei vis ac virtus inest, ut Ecclesiae sustentaculum ac vigor, et Ecclesiae filiis fidei robur, animae cibus, vitae spiritualis fons purus et perennis exstet» (DV 21).
Divina hominis vocatio clarescit in mysterio incarnati Verbi, novi Adae. Inde accipit ille animum in transcendentia pronum et Deum desiderio sitientem in corde scripto. Homo enim perinde desiderio vivit et appetit infinitum atque servus est divino Verbo oboediens: «Ecce ancilla Domini» (Lc 1, 38). Omnis de homine dissertatio posita est in transitione a desiderio in servitutem, propter quam fit homo anima ecclesiastica.

C. Incarnati Verbi Sponsa

1. De Filia Sion et Ecclesia

«COMMUNICANTES, et memoriam venerantes, in primis gloriosae semper Virginis Mariae, Genitricis Dei et Domini nostri Iesu Christi»
(Canon romanus).
Humanitatis vocationem Maria mulier perfecte implevit, cum «fiat» proferens, adsensisset Foederis Verbo et Missioni. Mater divinitus et spiritaliter facta, Maria est speculum et forma Ecclesiae perennis atque Ecclesia princeps. Subsistamus ad carnem Mariae, quae posita inter Vetus et Novum Foedus, a fide Israelitarum in fidem Ecclesiae transitum peregit. Dei semetipsum communicantis et fidei, quam Ecclesia experiundo vivit, fontem et exemplar supremum in Annuntiationis sermone invenimus, quem contemplantes accipiemus in exemplum utile, ut, qualiter divinum Verbum in Ecclesia in dialogum sit pronum, intellegamus.
In Deo loquente splendet extensio Revelationis trinitaria. Nuntiavit enim Angelus verbis divini Patris loquens, qui se princeps in humanum figmentum advertit, cui vocationem et missionem illius significaret. Est eventum gratiae, cuius significatio creaturae, quamlibet pavidae et admiratae, datur: «Et ecce concipies in utero et paries filium et vocabis nomen eius Iesum. Hic Filius Altissimi vocabitur». In deinceps vivido colloquio, interrogat Maria : «Quomodo fiet istud, quoniam virum non cognosco?» Cui angelus respondit: «Spiritus Sanctus superveniet in te: ideoque et quod nascetur sanctum, vocabitur Filius Dei» (Lc 1, 35).
Colloquium Mariae et Angeli legentes non modo discimus extensionem eventi trinitariam, verum etiam qualis fuerit in illa effectus contemplamur: interrogata enim pavescit virgo, haeret, miratur illud quid sibi velit. Deus vero, figmenti sui libertatis observantissimus, signum addidit, Elisabeth concepisse filium declarans, ut Maria perinde fide supernaturali mota atque more omnino humano agens adhaerere consilio posset. «Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum» (Lc 1, 38). Maria, Sponsa viventis Dei, fit Mater Filii, gratia Spiritus rorante.
Vita Trinitatis, in animam et cor et ventrem Mariae Angelo nulla mercede annuentis ingressa, mysterium auspicatur Ecclesiae, quae in Novo Testamento tunc vivere incipit, cum Verbum incarnatum hospitio receptum, amore et servitute colitur animo ad omnia in Spiritu Sancto parato. Haec communionis vita Verbi particeps in Spiritu, Angelo nuntiante coepta, totam Mariae exsistentiam percurrens, Incarnati Verbi augescentis missionisque eius totum iter emetitur, maxime in pagina illa eschatologica cum Iesus ipse Mariae plenitudinem spiritualis maternitatis annuntiat: «Mulier, ecce filius tuus» (Io 19, 26). Toto itineris spatio, Maria, cum «FIAT primum dixisset neque umquam revocasset», [16] particeps facta communicans vitam Dei, qui Sui donum facit, operam sociat omnibus viribus, ut salutis consilium de hominibus omnibus impleatur. Maria est nova illa Heva, quam S. Irenaeus decantat Agni sponsam et sociam universalis fecunditatis, quae in Verbo incarnato inest.
Annuntiationis pagina et vita Mariae enarrant et recapitulant et formam Foederis Verbi Dei et habitum in fide respondentis. Ipsae fidei quoque qualitatem personalem et trinitariam edunt, quatenus est hominis donum oblatum Deo, qui se, semetipsum revelando, donat. [17] «Ecce habitus sanctorum et Ecclesiae, quae non desinit se in Dominum convertere, ut illi adloquenti responsum praebeat». [18] Propter idipsum credimus, si volumus reapse aliter relationem ad Verbum Dei instaurare, maximi momenti esse, ut mentes advertamus ad Mariam tamquam ad exemplar et archetypum [19] fidei Ecclesiae ipsum, non id sane exoptantes, ut philosophiae fluxae et hodiernae deserviamus, verum enimvero ut iterum in apertum efferamus Verbi locum originarium, vel dialogum dicamus Trini Dei et Ecclesiae Sponsae vitalem, cuius fastigium in Sacra Liturgia attingimus. «Reapse tanto in opere, quo Deus perfecte glorificatur et homines sanctificantur, Christus Ecclesiam, sponsam suam dilectissimam, sibi semper consociat, quae Dominum suum invocat et per ipsum Aeterno Patri cultum tribuit» (SC 7). [20]

2. De Traditione, Scriptura, Magisterio

Traditionem sensu primario acceptam volumus, cum de Liturgia ceu dialogo Ecclesiae et Dei vitali verba facimus, ut mysterium Novi Foederis vivae vocis oraculo traditum intellegatur. Scripturas praecedit, evolvit, comitatur semper Traditio, quae apostolorum praedicatione constat. E Verbo Dei in precem converso fides proficiscitur, quae summum suae expressionis culmen in baptismo et Eucharistia attingit, quibus celebrandis Deus hominibus in Christo suam offert vitam: «ut eos ad societatem Secum invitet in eamque suscipiat» (DV 2). Ibidem Ecclesia omnium hominum nomine Deo Foederis custodi respondet seque sociam Christi in sacrificio offert ad gloriam Illius et ad mundi salutem.
In viva Ecclesiae Traditione locum principem Dei Verbum obtinet : nam idem Christus est vivus, cuius Verbum scripto mandatum testimonium perhibet. Scriptura enim, quamvis rerum gestarum monumentum et norma precis, vitae, doctrinae in Ecclesia necessaria exsistat, tamen non totum complectitur Verbum neque idem et unum Verbum est; unde colligi licet, quanti id referat, aeque ut Verbum inter et Librum atque inter litteram et Spiritum fiat distinctio. Excusse namque S. Paulus id proclamat, nos esse ministros «Novi Testamenti, non litterae sed Spiritus: littera enim occidit, Spiritus autem vivificat» (2 Co 3, 6). Ut exinde patet, tametsi litterae Scripturarum convenit munus primigenium et normativum in Ecclesiae, tamen « christianorum fides, ut scite dicamus, non est quaedam 'religio libri', cum potius sit Sermonis religio - neque tamen tantummodo maximeve religio Sermonis scripto mandati, quippe quae sit religio Verbi 'non scripti et muti, sed incarnati et vivi'». [21] Haec vero Sermonis religio separari nequit a Verbo scripto, cui nexu devincitur multiplici eodemque necessario.
Vivae Traditionis et Scripturae Sacrae unitas Spiritu Sancto constat, illis, qui pastorum munera exercent, opitulante. «Munus autem authentice interpretandi verbum Dei scriptum vel traditum soli vivo Ecclesiae Magisterio concreditum est, cuius auctoritas in nomine Iesu Christi exercetur. Quod quidem Magisterium non supra verbum Dei est, sed eidem ministrat, docens nonnisi quod traditum est, quatenus illud, ex divino mandato et Spiritu Sancto assistente, pie audit, sancte custodit et fideliter exponit, ac ea omnia ex hoc uno fidei deposito haurit quae tamquam divinitus revelata credenda proponit» (DV 10).
Spiritus Sanctus qui opifer in Magisterio inhabitat (cf. 2 Tm 1, 14) actionem, quam exercet in rebus creatis et in historia salutis, complet. Nam Spiritus Sanctus in historia operatur, exsuscitans opera et verba, quae res gestas elucidaverunt et in Sacris Libris scripto sunt tradita. (DV I, 2). Tametsi ex textus interpretatione, quam historico-criticam vocant, arguere didicimus, quam multos homines multiplici opera sese medios interposuerint sacris paginis elaborandis, tamen non propterea potest quis infitiari, quin Spiritus Sanctus integram salutis historiam direxerit, vocis scriptique interpretationem inspiraverit, culmen in Christo et in Ecclesia affinxerit. S. Paulus, qui « Verbum Dei », poëtarum more, «gladium Spiritus» (Eph 6, 17) appellat, omnibus praecellit, quas partes in consilio Dei Spiritus egerit, enarrando, maxime in Epistula ad Ephesios (cf. 1, 13; 2, 22; 3,5), qua summa rerum magistralis continetur. Nihilo tamen secius, actionem Spiritus non adversari extensioni aut dialogali, ut ita dicamus, aut doctrinali, est firmiter tenendum; quod quidem Ecclesiae Magisterium excusse monuit, cum in Constitutione Dei Verbum qualitatem personalem-dialogalem extulerit, quae ex ipso Deo semetipsum in Christo communicante proficiscitur.
«Patet igitur Sacram Traditionem, Sacram Scripturam et Ecclesiae Magisterium, iuxta sapientissimum Dei consilium, ita inter se connecti et consociari, ut unum sine aliis non consistat, omniaque simul, singula suo modo sub actione unius Spiritus Sancti, ad animarum salutem efficaciter conferant»(DV 10). Hoc tamen aequilibrio, haud parum in res oecumenicas redundante, semel neglecto, postquam non omnes evanuerunt contentiones, idcirco etiam atque etiam recogitandum est de illis quaestionibus maximis, Scripturas legendi, interpretandi, fructuose in vitam et in missionem Ecclesiae adhibendi modum determinantibus.
Convocatio: Per Verbum Deus creaturas in exsistentiam convocat. Hominem convocat ad colloquium in Filio conserendum, convocat et Ecclesiam, quae in Spiritu divinae vitae fiat socia. Placuit igitur nobis, ut capiti naturae divini Verbi impertito finem imponeremus de Ecclesia, incarnati Verbi Sponsa dicentes. Nam, quamvis inter Scripturam, Traditionem, Magisterium relationes intercedant implicatae et multiplices, tamen Spiritus totius unitatem in tuto collocat et repromittit illis praesertim, qui mentem advertant ad motum responsorialem atque adeo nuptialem nexui Foederis inhaerentem. Idcirco igitur munera, quae Scriptura, Traditio, Magisterium habent in Ecclesia, in ecclesiologia mariali collocamus, ut ad formam provocemus demutatam, in qua primas partes non iam comprehensio intellectualis, verum amplitudo Revelationis personalis agat. Exemplar autem primarium videmus Mariam esse, quae, cum in apertum efferat qualitatem Verbi dynamicam et naturam fidei personalem, quatenus est sui donum, Ecclesiam iubet sub Verbo manere in omnes Sancti Spiritus operationes paratam.

II. COMMUNIO: DE VERBO DEI IN VITA ECCLESIAE

Secundo sumus de Verbo Dei in vita Ecclesiae dicturi, proficiscentes ex dialogo, quem Ecclesia cum Deo conserit in Sacra Liturgia, quae velut alveum Verbi constituit eiusque locum vitae necessarium (Sitz im Leben, [22] si voci venia est). Deinceps Lectionem Divinam pertractabimus et interpretationem Sacrae Scripturae ecclesialem enodabimus, maxime sensui spirituali indagando instantes, ut ansam praebeamus Patrum exegesi renovandae

A. Ecclesia cum Deo loquente colloquitur

1. De Sacra Liturgia

Liturgia est exercitium muneris sacerdotalis Iesu Christi peculiaris, in quo cultum publicum omnem exercet Corpus mysticum Iesu Christi, in Capite et in membris (cf. SC 7). Propterea Constitutio Sacrosanctum Concilium instat differentibus modis, quibus Christus in liturgia praesens adest. Nam «Praesens adest in Missae Sacrificio cum in ministri persona, idem nunc offerens sacerdotum ministerio, qui seipsum tunc in cruce obtulit, tum maxime sub speciebus eucharisticis.» Christus autem «Praesens adest in verbo suo, siquidem ipse loquitur dum sacrae Scripturae in Ecclesia leguntur» (SC 7).
«Ipse loquitur dum sacrae Scripturae in Ecclesia leguntur». Numquam satis institerimus consectariis, quae ex Concilii verbis conceptis profluunt in rem pastoralem. Hac enim sententia id monemur, ipsum Christum in Liturgia primas partes habere, qui sese suum ad Populum perinde advertit, atque sui ipsius oblationem Patri offert in sacrificium amoris, ut mundus salutem habeat. Videatur licet Ecclesia in ritibus celebrandis specie munus gerere primarium, re tamen ipsa opera eius semper obnoxia est servituti Verbo et Personae loquenti praestandae. A reformatione autem Concilii ecclesiocentrismus, ut ita dicamus, alienus est. Dum Verbum proclamatur, Christus nomine Patris loquitur itemque Spiritus Sanctus nos excitat, ut excipiendi Verbi vitam communicemus. Quod nisi fieret, nihil ab alia quavis societatis adunatione differret liturgicus coetus, qui ita subsistit, quod velut in cardine non in semetipsa sed in Verbo vertitur.
Quod quidem Ecclesia huius rei gratia instanter repetit, ut, Verbum Dei esse ante omnia Deum ipsum loquentem, edoceamur. Iam in priore Foedere Deus per Moysen et verba sua ad populum advertit et huius responsum sermoni Domini Yahwe datum audit: «Cuncta, quae locutus est Dominus, faciemus» (Ex 19, 8). [23] Loquitur autem Deus citius ut semetipsum communicet et nos «ad societatem Secum suscipiat» (DV 2), quam ut nos erudiat. Communionem vero Spiritus efficit, qui communitatem circa Verbum congregat et praesens facit paschale Christi mysterium, in quo Sese Ipse in communionem dat; siquidem secundum Scripturas incarnati Verbi missionis culmen in communicatione divini Spiritus situm est. [24] Lumine igitur trinitario et pneumatologico collustrati lucidius aspicimus, sacram Liturgiam esse colloquium vivum consertum inter loquentem Deum et communitatem, quae audiens in laude, in gratiarum actione, in consummatione suae vitae et missionis respondet. Quo modo excolamus fidelium animos, ut cognoscant, Liturgiam esse exercitium muneris Iesu Christi sacerdotalis, cui Ecclesia tamquam Sponsa dilecta consociatur? Ex reciperatione huius loci primarii, qui Verbo proprie adhaeret, quae sunt consectaria expectanda in hermeneutica biblica, in celebratione eucharistica, maximeque in collocatione et officio Liturgiae Verbi peculiari, in qua homiliam quoque recensemus?

a) Verbum et Eucharistia

Divinas Scripturas sicut et ipsum Corpus dominicum semper venerata est Ecclesia, cum, maxime in sacra Liturgia, non desinat ex mensa tam verbi Dei quam Corporis Christi panem vitae sumere atque fidelibus porrigere (DV 21).
Constitutio Dei Verbum, Verbi Eucharistiaeque Liturgiam binis «mensis » comparando, insigne Sermonis momentum merito efferre contendit. Formula autem est antiquitus tradita, cum iam apud Origenem, ut exemplum afferamus, legatur, qui hortatur in observantiam aeque in Verbum atque in Corpus Christi praestandam: « Quod si circa corpus eius conservandum tanta utimini cautela, et merito utimini, quomodo putatis minoris esse piaculi Verbum Dei neglexisse quam Corpus?». [25].
Si volumus imaginem e mensa duplici deprompta conservare, at nonne erit venerationis modus variegandus? [26] Nonne imprimis mensarum unitas erit in propatulo ponenda, quippe quae eundem «Panem vitae» (Io 6, 35-58) fidelibus apponant? Nam perinde specie Verbi cui credatur, atque specie Carnis comedendae, Verbum proclamatum Verbumque super oblatis prolata idem sacramenti participant eventum. Vis spiritualis, quae inest in Liturgia Verbi, illo decuplatur vinculo, quo repraesentationi mysterii paschalis coniungitur ac devincitur: namque Verbum Dei fit Caro sacramentalis Spiritus Sancti operante virtute. Quod autem mysterium, Concilio Tridentino auctore, [27] perficitur verborum ope et virtute Spiritus Sancti, in epiclesi conceptis verbis invocati, et in ordinato ministro se continentis.
«Vivus est enim Dei sermo et efficax» (Hb 4, 12), quippe cui Spiritus in liturgica proclamatione virtutem addat performativam. Propterea Verbum liturgicum, quale Evangelium est, «non est tantum communicatio rerum quae sciri valent, sed communicatio quae actus edit vitamque transformat». [28] Ex eo porro virtus liturgici Verbi performativa pendet, quod Loquens Ille semetipsum communicare mavult, quam per Verbum suum homines erudire. Non formulis enuntiabilibus assentitur ille, qui auditis responderit, cum multo magis suam ipsius vitam totam adstringat, ut manifestam faciat, quae sit qualitas membri Corporis Christi peculiaris. Clavis vero huius vitalis communicationis Sanctus Spiritus est, qui ita Christi Corpus sacramentale et ecclesiale format, ut in Maria illius Corporis carnem et «Corpus Scripturae»,[29] quod Origenes vocat, formaverat. Una igitur cum Filio et cum Spiritu, «Pater qui in caelis est filiis suis peramanter occurrit et cum eis sermonem confert» (DV 21). Quo tamen pacto erunt discipuli ministrique formandi idonei, qui pretium efferant, quod Liturgiae parte trinitaria et responsoriali continetur? Consectaria vero pastoralia, non tantum ut studiorum curricula reformentur, exigunt, cum multo magis, ut Scripturarum contemplatio suo in pretio iterum collocetur, expostulent.

b) De homilia

Praedicationis ministerio, quamvis Concilium homiliam instauraverit, ita fidelium exspectationes nondum undique expletas esse, experiundo novimus, ut nonnulli eorum in alios religionis coetus malint migrare. Vitiis praedicationis sanandis satis non providetur primum locum Dei Verbo dando, cum illud recta egeat interpretatione in mystagogia liturgica navanda. Neque plus iuvat exegesin adhibere aut subsidiis paedagogicis vel technologicis recentioribus uti, aut etiam adeo ministri vitam cum Verbo praedicato alte consentire. Haec omnia sunt illa quidem maximi momenti, sed fieri potest, ut extrinsecus maneant ab adimpletione paschalis mysterii Christi. Quonam igitur pacto opitulabimur homilias habituris, ut vitam Verbumque colligent rebus novissimis, quae in ipsum coetum irrumpunt? Adipisci debet homilia profundam spiritualitatem, nempe christologicam, Sacrae Scripturae propriam. [30] Quo denique modo vitabimus moralismum, ut excolamus habitum, vocandi homines, ut fidem adprobantes amplectantur?
Instrumento laboris praescriptum est illud Lucae (4, 21) de «prima concione», quam Iesus in synagoga nazarethana habuit: «Coepit autem dicere ad illos: "Hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris"». Evangelium lucanum hanc sequentiam sollemniter proponit, velut recapitulans Iesu praedicationem et sortem. Quodammodo, quae facta sunt in synagoga nazarethana velut imaginem vitae Illius reddunt ; nam homines, tametsi mirabundi audiunt sermonem gratia plenum ex ore Eius prodeuntem, tamen ad summam parati erant omnes, ut praecipitarent eum de supercilio montis. In praedicationis initio est velut prooemium mysterii paschalis.
«Hodie impleta est haec Scriptura in auribus vestris » (Lc 4, 21). Inter hodiernum Resurgentis et hodiernum coetus diem se mediam interponit Revelatio, quam Spiritus apportat in ore homiliam praedicantium. «Et omnes mirabantur in verbis gratiae, quae procedebant de ore ipsius» (Lc 4, 22). Textus, semel a Spiritu Sancto collustratus, si sermone simplici et cottidiano enarratus est, meditationi deservit, ut Christus et communitas conveniant inter se. Impletio igitur Scripturae supervenit in fide communitatis. Hodiernum autem, quod praedicator curat, est hodiernum fidei, est consilium nempe, quod homo in fide capit, sese Christo dedendi in oboeditione intus usque et in iussa evangelica de moribus penetrante.
Sacerdos vero, quatenus est minister Verbi, adimplet ea, quae desunt praedicationis Iesu, pro corpore eius, quod est Ecclesia. Participat enim passiones, praeparationes, difficultates, sed praesertim tamen gaudium, quo pectus abundat eius, qui est instrumentum Spiritus Sancti eventui deserviens stirpitus novo, nam : « homo hospitio accipit amorem a Deo sibi oblatum, qui homini in Christo praesens occurrit ». [31]

c) De Officio Divino

Deus etiamnunc loquitur populo Suo per Filium, in Spiritu, «non tantum Eucharistia celebranda, sed etiam aliis modis, praesertim Officio divino persolvendo» (SC 83). Iesus Christus «terrestri huic exsilio hymnum illum invexit, qui in supernis sedibus per omne aevum canitur. Universam hominum communitatem ipse sibi coagmentat, eandemque in divino hoc concinendo laudis carmine secum consociat» (SC 83). «Sitque¸ ut S. Augustinus scripsit, ipse unus Salvator corporis sui Dominus noster Iesus Christus Filius Dei, qui et oret pro nobis, et oret in nobis, et oretur a nobis. Orat pro nobis, ut sacerdos noster; orat in nobis, ut caput nostrum, oratur a nobis, ut Deus noster. Agnoscamus ergo et in illo voces nostras, et voces eius in nobis». [32]
Officium divinum penitus inhaeret exercitio muneris Iesu Christi sacerdotalis, cuius Ecclesia intime fit socia, utpote quae sit Sponsa Verbi Incarnati. Divinum Officium a Concilio instauratum copiose fructificavit in Ecclesia propter consuetudinem gliscentem et magis etiam diffusam iuxta formas simpliciores, quibus adhibitis crebrius in precando Verbum Dei attingi possit. Quae consuetudo monastica et conventualis, Patrum lectionibus condita, etiamnunc est elementum ita necessarium traditionis ecclesialis, ut interpretatio Scripturae in Ecclesia ad ipsum inter cetera diligenter referri debeat.
In eadem consuetudine velut incorporatur destinatum spirituale Sacrarum Scripturarum et pretium extollitur psalmorum, quibus nulla maior est precatio. «Etsi enim omnis nostra Scriptura, cum vetus tum nova, divinitus inspirata utilisque ad doctrinam est, ut scriptum habetur; at psalmorum liber, quasi paradisus omnium reliquorum (librorum fructus) in se continens, cantus edit, et proprios insuper cum ipsis inter psallendum exhibet».[33] Qui psallit, velut in speculo invenit animum suum, Augustino similis, qui haec confitetur «eliquibatur veritas in cor meum et exaestuabat inde affectus pietatis et currebant lacrimae et bene mihi erat cum eis». [34]
Synodus admonere debet, quousque fervida divini Officii consuetudo, iuxta regulam cuiusque communitatis propriam, etiamnunc exstet fermentum pretiosum pro vita communitaria et laetitia fovendis..[35] In Officio enim incorporatur illa Sequela Christi, quae est unio Sponsae et Sponsi in laude peramante et in intercessione interpellante ad gloriam Dei, pro mundi salute.

2. Lectio divina

Consuetudo Ecclesiae tradit etiam usum Lectionis divinae instar sapidae contemplationis Sacrarum Scripturarum, Mariae ad modum, quae mysteria Iesu in corde conferebat. « Scripturarum spiritualem sensum Maria investigabat et inveniebat in collatione (symballousa) eius cum verbis, cum vita Iesu, cum negotiis, quae in sua ipsius vita detegebat. Maria est igitur speculum nobis oblatum, ut Verbum accipiamus et studio investigemus. Nam satis non illa ducit, si Verbum exceperit, nisi in ipso consistat. Verbum ipsa non modo possidet, verum etiam in pretio habet; assentitur Verbo idemque auget. Itaque Maria fit imago praebita nobis, simpliciorum fidei doctorumque item Ecclesiae, qui indagant, perpendunt, definiunt habitus Evangelium profitendi». [36]
«Illam volo - inquit Benedictus XVI Pontifex Maximus - praesertim evocare et commendare veterum traditionem, quae est Lectio Divina, vel assidua Scripturae sanctae cum oratione lectio, in qua perficitur intimum cum Deo colloquium, Quem legentes audimus, Cui orantes aperto corde fidentique respondemus (cf. DV 25). Quae consuetudo, ubi efficaciter promoveatur, Ecclesiae importabit, mihi est enim persuasum, velut novum spirituale ver». [37]
Quo copiosiores fructus ex Lectiones divina orantes capiant, oportune nos illuminat Constitutio DV 23, Ecclesiam indigitando, incarnati Verbi Sponsam, quam Spiritus animat et edocet. Hac ecclesiologia nuptiali ducimur in amoris et mutuae donationis plagas, beneficio apud Scripturae contemplationem collocato. Cuius sub signo facilius edoceri possumus, quae praesupposita ecclesiologica partes opinione maiores agant in colloquio divino per textum sacrum. Quatenus Ecclesia se suis in membris Sponsam dilectam et obiectum electionis esse sentit, eatenus sua sponte se totam advertit in Sacras Scripturas tamquam in fontem divini amoris erumpentem. [38]
« In hoc prospectu considerari, recte intellegi, recuperari debet mirifica Patrum exegesis atque perceptio de 'quatuor sensibus Scripturae', quam homines Mediae Aetatis quodam odore suspicionis senserant; id enim non desiit etiamnunc nostra interesse». [39] Consuetudo Lectionis divinae habendae tantum fructificabit, quantum sese abluerit Scripturarum confidentia, dummodo sacrae paginae enarratio fiat «eodem Spiritu, quo scripta est» (DV 12). Quae cum ita sint, satis numquam fovebimus «studium sanctorum Patrum tum Orientis tum Occidentis et sacrarum Liturgiarum» (DV 23).
Multum denique potest Lectio divina Ecclesiae dialogo cum Deo habendo, formationi discipulorum et christifidelium communitatum, ipsis denique Ecclesiis et communitatibus ecclesialibus conferre, ut propius inter se iterum accedant per « Verbum Dei a communi spiritaliter legendum». [40]
Optandum est, ut Synodus foveat inquisitionem viarum novarum, quae ita simplices et commodae et vel toti christiano populo vel fidelium classibus praecipuis sint idoneae, quae accrescant gustum et usum lectionis divini Verbi continuae ut in communitate ita singillatim habendae.

B. De interpretatione divini Verbi ecclesiali

1. Elementa consultationis

Post apostolicas origines, interpretatio Scripturarum in Ecclesia locum dedit simultatibus et contentionibus subinde coorientibus, quibus schismata et divisiones alios aeque obices adiecerunt. Propterea cum inter exegesin et theologiam, tum maxime inter eas atque interpretationem Scripturarum spiritalem Patrum aetate usualem intervallum amplius usque interpositum est. [41]. Theologia monialium Patrum contemplativa locum concessit speculationi et concertationi propter necessitatem errores impugnandi et blandimenta ex inventis historicis, philosophicis, scientificis provenientia. Cui accedit etiam flexus anthropocentricus in cogitatione moderna, quae seposuit metaphysicam entis ad utilitatem epistemologiae immanentis. Homo, captivus quasi intra saepta fascinatoria 'cogito' insignita (Ricœur) anguste obstrictus, dum amittit stuporem mirabundum coram mysterio entis et Revelationis [42] naturalem, suis ipsius effascinatur cogitatibus progredientibus (Hegel).
In hac fidei rationisque separatione ac simultate videmus, Scripturae unitatem iterum ambigi et interpretationes nimis in frustula comminui. Posthac intimus respectus exegesis ad fidem non unanimos reddit amplius exegetas et pastores et theologos, quos inter contentiones subinde gliscunt. [43] In dies magis sane exegesis historico-critica aliis methodis integratur, quarum aliquae colligationem renovant cum traditione et exegeseos historia.[44] In universum tamen, post nonnulla decennia, cum impense cogitatum est de mediationibus humanis in Scripturis, nonne oportet divinam inspirati textus profunditatem reciperemus, salvis utique aureis illis victoriis novitate viarum partis?
Huic enim rei numquam satis instabimus, siquidem discrimen, ad quod adducta est exegesis et hermeneutica theologica, in profundum afficit vitam spiritualem Populi Dei eiusque Scripturarum confidentiam. Propter contentiones autem saepe insanas, quae inter theologos universitatum et Ecclesiae Magisterium cooriuntur, periculum etiam communioni ecclesiali. Ob rerum difficultatem Synodus, intactis scholarum disputationibus, tamen directorium praestare debet, ut sanet relationes et ita efficiat, ut quae bona scientiis biblicis et hermeneuticis parta sint, ea interpretationi Sacrarum Scripturarum ecclesiali incorporentur. [45]
Dialogus autem in hunc sensum a Congregatione pro doctina fidei promotus, impensior fieri debet, ut, rebus ancipitibus multiplici disciplinarum opera et salvo competentiarum respectu altius investigandis, praeparetur iudicium Ecclesiae, «quae verbi Dei servandi et interpretandi divino fungitur mandato et ministerio» (DV 12). Hac in parte munus insigne et magni faciendum habent Pontificia Commissio Biblica et Commissio theologica internationalis. Quarum contributiones pretiosas Synodus agnoscere et sessiones coniunctas fovere potest, [46] ut impensior fiat dialogus inter pastores, theologos, exegetas instituendus. Eadem Synodus potest forte suadere, ut similes conventus regionales habeantur, sanae communioni et divini Verbi ancillatui opitulaturi. Potest denique Synodus hortari, ut in cardinem huius investigationis unitatis studiosae, sensus Scripturarum spiritualis assumatur. [47]

2. Sensus Scripturarum Spiritualis

«Theologus peritus sine ambagibus agnoscit, ut scripsit Pater De Lubac, quod duplex sit sensus litteralis et spiritualis, id erui ineluctabiliter a traditione. Hoc enim de integro est patrimonii christiani. Spiritualis autem sensus, ut Patrum verbis utamur, est ipsum Testamentum Novum, quod fecundissimum nobis se monstrat esse 'Testamenti Veteris impletionem et transfigurationem'». [48] Divi Thomae sententia, sensus spiritualis supponit literram eaque continetur. [49] Nihilo minus, omnis interpetatio symbolica vel spiritualis litterae cohaerere debet, nam, «si admittimus esse sensus dispares, ipsas radices nuntii biblici recidimus, ianuam reserantes rationi subiectivae invincibili». [50]
Si nunc interpretes catholici lenti videntur esse in genuino studio sensus Scripturae spiritualis, in causa sunt et metus subiectivismi et inopia studiorum de inspiratione Scripturarum apud auctores nostrae aetatis conspicua. [51] Tamen in hac parte aliquid novum et insigne recens deprehendimus, nam, ut scripsit Pontificia Commissio Biblica: «ex norma generali possumus definire sensum spiritualem secundum fidem christianorum intellectum, sensum expressum in textibus biblicis, cum legantur in Spiritu Sancto intra mysterium Christi paschale vitamque novam inde scaturientem». [52] Quae definitio optime quadrat in monitum Constitutionis Dei Verbum 12, ubi postulatur, ut interpretatio textuum biblicorum eodem, quo scripti sunt Spiritu, fiat.
Quippe, Spiritus res gestas in Vetere Novoque Testamento praeparavit a promisso in consummationem; Spiritu duce, prophetarum verbis et lectionibus symbolicis sapientiaeve plenis interpretatio rerum facta est, ut Populus Dei, novis usque purificationibus altioribusque initiationibus, Revelationis plenitudini, Iesu Christo obviam portaretur. Sensus denique Scripturae spiritualis, «sensus genuinus non desinit esse atque sensus, quem Spiritus Sanctus intendit». [53] «Ego vero, ut S. Bernardus scripsit, quemadmodum accepi a Domino, in profundo sacri eloquii gremio spiritum mihi scrutabor et vitam: et pars mea haec, qui in Christum credo. Quidni eruam dulce ac salutare epudum spiritus de sterili et insipida littera, tamquam granum de palea, de testa nucleum, de osse medullam? Nihil mihi et litterae huic, quae gustata carnem sapit, glutita mortem affert! Sed enim quod in ea tectum est, de Spiritu Sancto est». [54]
Usus exegeseos spiritualis Scripturae postulat, ut rem pneumatologice altius etiam investigemus. Non enim sufficit, si tantummodo «in Spiritu Sancto » legimus, cum oporteat, nitamur attingere in littera Spiritum ibi contentum. Ita Sancti Spiritus operatio non terminatur extra confectionem Scripturae Sacrae, cum ille potius in Bibliis se exprimat ex composito cum Iesu Christo, Verbo Patris. Hac investigatione protrahenda, optandum erit, ut Synodus consulat, pertineantne ad rem Litterae Encyclicae de interpretatione Scripturae in Ecclesia forte promulgandae.

3. De exegesi et theologia

Idem est in exegesi atque in theologia obiectum, Verbum Dei, sed ratione dispari et complementaria. Exegeta studet «litterae» Scripturae «eodem Spiritu quo scripta est, [55] ad recte sacrorum textuum sensum eruendum,» (DV 12), accurans historicam genesin textuum, structuram, relationes inter varios libros et inter Testamenta. Optabile est, ut Synodus consalutet renovatum studium erga accessum ad Scripturam canonicum et labores, qui fiunt, ut summae theologiae biblicae edantur, tamquam progressus haud spernendos in Scripturis undique intellegendis. Theologus aeque nititur «litteram» interpretari respiciens ad «unitatem totius Scripturae, ratione habita vivae totius Ecclesiae Traditionis» (DV 12), ratione habita sermonum philosophorum aliorumque virorum, qui signant animi cultum aetatis, qua vivit, observantissimus animorum hominum sibi aequalium.
Non enim illud ignorant exegetae et theologi: «Sacrae autem Scripturae Verbum Dei continent et, quia inspiratae, vere Verbum Dei sunt; ideoque Sacrae Paginae studium sit veluti anima Sacrae Theologiae (DV 24). Verbum autem Dei semper eodemque tempore est Verbum fidei, testimonium ut a populo certo quodam, ita ab auctoribus inspiratis perhibitum. Propterea methodi exegeticae et theologicae velut speculum esse debent mutuae cohaerentiae, quae intercedit inter «litteram», Spiritum, fidem, in opere interpretationis. Foedus Dei populique inhabitat in textu eiusque interpretationem iubet esse non modo noëticam, verum etiam dynamicam et dialogalem. Ad summam, exegetae theologique aut diligentissime Biblia interpretantur in fide et auditione Spiritus, aut opera ipsorum terminatur ad corticem textus, rebus gestis et sermonis litterarumque praecipuis enodandis contenta.
Patribus sanctisque opitulantibus, quam primum oportet altius investigetur epistemologia theologica. Illi enim, ob vitae habitum et contemplationis fidelis viam, animos suos reserant textus profunditati, nempe Deo qui praesens adest atque loquitur nunc in verbis, ut auditorem provocet. Hinc provenit testimonium quod praebent de divini «scientia amoris», [56] quae etiamnunc est via princeps in cognitionem Dei ducens. «Iusta illa inspiratio, qua ducti sancti et monachi speculativi quibusdam partibus christianae vitae instant, eventus impraevisos sortiri potest in viva theologia Ecclesiae. Sancti Benedicti regulam reputa, vel testamentum Sancti Francisci Assisiensis, vel Exercitia Sancti Ignatii ». [57] Licet hi omnes non theologi ex professo fuerint, tamen accentus ipsorum vitae proprii velut «canones» regulasve interpretandae Revelationis porrigunt, quoniam «magis quam quis amat, tam magis de Deo ille novit. Illis theologus aurem praebere debet» [58]. Ut enim conscia sibi fuit Sancta Theresia a Iesu Infante, suam viam spiritualis infantiae esse exemplum imitationi propositum, ita etiam S. Paulus, in Bibliis christianorum, semet ipsum in imitationem proposuit.
«Qui de officiis disserunt solo homine contenti (ethica anthopologica, si venia sit voci), semper offensi concutientur a S. Paulo, qui, ut verum esse dogma comprobet, candide in semetipso sanctum christianum monstrat, et coram Ecclesia et universo mundo suam dispicit vitam. Id tamen, si velut oculis Ecclesiae conspicias, nonnisi accurata docilitate mirum illud Christi reverberat, qui sese sua ipsius in vita docuit Veritatem esse Dei» [59]. «Scripturam S. Franciscus longe aliter intellexit, quam secundum suae vitae scriptores viam rationemque. Hi postremi enim, cum magnam consuetudinem haberent cum illius temporis scientia, exegesin exercebant figuratam, nullo termino imaginationis definito. At S. Franciscus haud quicquam novit de principiis interpretationis tunc adhibitis ideoque verba interpretatur res, quasi ea, quae oculis cernuntur, tractando, mentis aciem semper litterae devinctam obtinendo» [60]. Sancti denique tamquam oculis Spiritus aspicientes altissima Dei consilia contemplantur e Sacris Scripturis eminentia. «Sancti eodem respectu sunt ad Evangelium, quo cantus ipse est ad modulamen in pagina designatum», ut S. Francisci de Sales verbis utamur. [62]

III. MISSIO: VERBUM DEI IN MISSIONE ECCLESIAE

Sub signo Communionis Verbum Dei in vita Ecclesiae posuimus, quoniam Verbum in fide exceptum nos introducit in communionem Trinitatis. Qui vero hanc communionem experiuntur, in dies altius convertuntur in Amorem, ut participes fiant alacritatis missionalis et eschatologicae, quae Verbo Dei praecipue inhaeret. Synodus, igitur, Spiritu Pentecostes animata, huius alacritatis velut vocem multiplicare intendit.
«Verbum autem Dei crescebat et multiplicabatur», id legimus in Actis Apostolorum (Ac 12, 24). Verbum adeptos lucrabatur in Iudaeis et in ethnicis, ut ipse Petrus testatur coram ecclesia hierosolymitana sermonem habens de Spiritu Sancto super gentiles effuso. «Ita fortiter Verbum Domini crescebat et convalescebat» (Ac 19, 20), dum Ecclesiam aedificabat in pace Regni (cf. Ac 9, 31).

A. Annuntiantes Evangelium Regni Dei

1. Ecclesia, ancilla Verbi

«Ecclesia probe novit, cum prorsus sibi sit conscia verbum Salvatoris - oportet me evangelizare Regnum Dei (Lc 4, 43) - verissime in se ipsam cadere. Ac libenter quidem cum S. Paulo addit: Si evangelizavero non est mihi gloria; necessitas enim mihi incumbit; vae mihi, si non evangelizavero (1 Cor 9, 16)». Missionis Ecclesiae commissae velut cardo est Evangelii nuntiandi officium. Quid autem Evangelium nuntiare sibi vult?: «ut praedicet ac doceat Verbum Dei, ut per eam donum gratiae ad nos superveniat, ut peccatores cum Deo reconcilientur, ut denique Christi sacrificium in perpetuum repraesentet in Missa celebranda, quae eius mortis eiusque gloriosae Resurrectionis memoriale est».[63] «Ecclesia sentit evangelizare idem revera esse ac Bonum Nuntium exportare in omnes usque coetus generis humani, ut, dum hoc propria vi intrinsecus penetrat, humanitatem ipsam novam efficiat: Ecce nova facio omnia!(Ap 21, 5)». [64]
Ecclesia, dum missionem evangelizationis implet, Verbum Dei hospitio accipit eique ancillatum praestat. In prophetia, in liturgia, in diaconia, dynamismo personali Verbi incarnati proprio testimonium perhibet. Episcopi, presbyteri, laici et personae vitae consecratae, omnes subsunt Verbo quocum agunt de composito, secundum Spiritus dona ab unoquoque recepta. Ita, Ecclesia, operam cum divino Verbo consocians, particeps fit missionis Spiritus, qui congregat «filios Dei, qui erant dispersi» (Io 11, 52) sub uno Illo, «qui est caput, Christus» (Eph 4, 15).

2. Iesus Evangeliorum historicus

Ecclesia, ut Apostolorum temporibus, ita et nunc Regnum Dei annuntiat, quod est Iesus Christus, qualis nobis in Evangeliis obviam fit. Atqui, id munus aliquae interpretationum doctrinae quodammodo oppignerarunt, sulcum fere effodientes inter «Iesum virum historicum» et «Iesum fidei» negotium. Quod quidem, auctoritate Evangeliis tribuenda ceu monumentis rerum gestarum in quaestionem revocata, fidem textus concussit. At, ut edisseruit Benedictus XVI Papa, «Eiusmodi condicio est terrifica fidelibus, quoniam fundamentum vacillat, ex quo omnia pendent, intima videlicet Iesus amicitia». [65] Ut verum fateamur, iam aliquot decennia, investigatio biblica fidem Evangeliorum historicam [66] in sua sede restituit eademque in genere scripturae Vitarum proprio collocavit; [67] tamen eventus studiorum, cum nondum late pateant, haud ex integro emendaverunt pravas affectiones, quibus exegesis rationalistarum vitam spiritualem et testimonium missionale christifidelium obtuderat.
Propeterea Summus Pontifex Benedictus XVI libro nuper edito, qui Iesus de Nazareth inscribitur, aditum in genuinam Iesu figuram excellenter aperuit. Naturam enim Iesu divinam, quam ad fidem historiae Evangelia testantur, ut ex textibus ipsis, ita ex Novi Testamenti confirmationibus cohaerentibus et credibilibus erui ostendit. Pontifex Maximus, cum quicquid boni ex historico-critica exegesi progressum sit collaudet, limites tamen eius circumscribit, vota faciens, ut «exegesis canonica» augescens interpretationem theologicam integram efficiat. Ita est habitus Benedicti XVI liberatorius, quod «credit Evangeliis» et «Iesum Evangeliorum ceu verum Iesum» atque sensu proprio «Iesum historicum» praesentat. [68]
Liber ille, qui «nullo prorsus pacto est actus Magisterii» [69], tamquam ignis in turri emicans cursum regit adversus cautes et naufragia protegens. Testimonium Eius, cum concinne colliget invicemque devincat eruditionem hominis et testimonium auctoritatis in Ecclesia constitutae, spatium inter theologiam et exegesin interiectum imminuit. Neque illud opus est dicto, quod eiusmodi liber, dum confert caligini dissipandae, quam nonnulla portenta publicae divulgationis [70] circumseverunt, redintegrat interim dialogum inter Ecclesiam et homines eruditos, qui nunc sunt, colendum. Potest igitur Synodus agnoscere, hunc librum esse velut fundamentum Evangeliis iterum contemplative excolendis obiectum.

B. De Divini Amoris testimonio incorporando

1. De primatu amoris

Spiritus Ecclesiam, quoties hodie illi loquitur Scripturas memorando, ad renovatum testimonium amoris et unitatis provocat, ut Evangeliorum fidem coram omnibus hominibus restituat, qui quidem testibus magis quam doctoribus commoveri videantur. «In hoc cognoscent omnes quia mei discipuli estis: si dilectionem habueritis ad invicem» (Io 13, 35). Mutuae signum dilectionis extendit testimonium Dei, quoniam incorporat ipsum Iesu amorem, qui iussit: «ut diligatis invicem; sicut dilexi vos, ut et vos diligatis invicem» (Io 13, 34). Quid autem «sicut» dicit ? ut hoc significet: amate alter alterum eodem, quo ego vos amavi, amore. Iesus enim per integram orationem sacerdotalem, quae velut summa est oblationis paschalis, id contendit, ut humanitatem testimonio consociet unitati Trinitatis reddito: «Et ego claritatem, quam dedisti mihi, dedi illis, ut sint unum, sicut nos unum sumus; ego in eis, et tu in me, ut sint consummati in unum; ut cognoscat mundus, quia tu me misisti et dilexisti eos, sicut me dilexisti» (Io 17, 22-23). Gregorius Nyssenus docet Gloriam ipsum esse Spiritum, [71] qui cum Christo aeque orat, ut discipuli consecrentur in veritate, ut videlicet consummentur in unitate. Quis igitur non videt hac sollemni oratione, ut fides praecepto amoris servanda non modo salutem credentis complectatur, verum etiam credibilitatem Trinitatis in mundo attingat? «Ut omnes unum sint, sicut tu, Pater, in me et ego in te, ut et ipsi in nobis unum sint; ut mundus credat quia tu me misisti» (Io 17, 21).
Testimonium divino Verbo perhibendum exigit ob idipsum discipulos missionales, [72] qui genuine testentur, amorem, cum locum principem obtineat, scientiae anteire. Quod quidem Sanctus Paulus sine ambagibus confirmat ut in hymno, quem in Epistula ad Corinthios missa, caritati contexuit (cf. 1 Co 13, 1-13) ita in hortationibus ad Philippenses datis, ut viverent: «eandem caritatem habentes, unanimes, id ipsum sapientes;» (Ph 2, 2) imitantes Christum eiusque exinanitionem. «Veritatem Evangelicam nullus liber, certissimis utique sententiis plus licet, mundo exprimet et credibilem efficiet; id sola sanctorum consequetur vita, qui Sancto Spiritu Christi sunt occupati. Aliam enim Christus defensionem nullam praevidit (Io 13, 35)». [73]

2. De Testimonio oecumenico

Pontifices, postquam Ecclesia Catholica in motum oecumenicum rite ingressa est, principatum negotiorum unitati christianorum redintegrandae tribuerunt. Ex eo tempore, Ecclesiae communitatesque ecclesiales denuo propiores inter se factae communem consultationem instituerunt, quatenus inquirentes divino Verbo fidem servavissent. Quamvis conventus et dialogi oecumenici fructificaverint fraternitatem, reconciliationem, mutuam benevolentiam, nihilo tamen secius res adhuc quadam in aegritudine sunt, cui ut subveniatur, requiritur altior conversio in illum «oecumenismum spiritualem» (UR 8), [74] quem vocant. «Haec cordis conversio vitaeque sanctitas, una cum privatis et publicis supplicationibus pro Christianorum unitate, tamquam anima totius motus oecumenici existimandae sunt» (UR 8).
Concilii haec iubentis observantissimus, monitum etiamnunc vigens renovavit Sanctus Pater his verbis adhortans: «Auditione divini Verbi a communi, usu Lectionis divinae, quae lectio supplex est, stupore novitatis divini Verbi, quod numquam inveterascit aut comminuitur, victoria adversus surditatem nostram audientium verba nostris praeiudicatis opinionibus placitisque minus congruentia, auditione et studio in communione fidelium qui a principio fuerunt: his denique rebus iter constat faciendum, ut in fide unitatem instar responsionis praestemus». [75]
E copiosa testium acie in oecumenismo nostrae aetatis adlaborantium, commemoratum volumus motum, qui Focolari vulgo audit, a Clara Lubich fundatum, quae spiritualitatem unitatis colendo, effert «amorem mutuum» et oboeditionem «Verbo vitae» praestandam urget. In paedagogia huius motus peculiari principem locum obtinet elementum amoris dynamicum super Verbi qualitatem intellectualem (vel noëticam dicamus). Quo quidem principatu omnes socii rei oecumenicae participes arcessuntur, quo altius in dies convertantur in consilium divinae Trinitatis caritatis plenum, quod ad extrema perducere Spiritus «gemitibus inenarrabilibus» (Rm 8, 26) nititur.
Ne illud quidem est neglegendum: hunc motum catholicum et oecumenicum - at, nonne catholicum satis est vocari, cum idem atque oecumenicum significet? - hunc motum, inquam, «Opus Mariae» audit. Concinne et laetabiliter, - ut aliter [76] ita in hoc exemplo- in unum conveniunt motus biblicus, motus oecumenicus, motus marialis virtute divini Verbi, quod firma solidaque consuetudine et frequentatione, velut incorporatur et cietur. [77] Hoc testimonio id monemur, christianorum unitatem et impactionem missionalem non esse primitus «nostrum», verum praesertim Spiritus et Mariae opus. [78]

C. De dialogo cum nationibus et religionibus habendo

1. Ut homini serviamus

Sicut superius confirmavimus, missio Ecclesiae peragenda radices immittit in ipsum Christum, qui missus est, et in Spiritum, qui revelat et diffundit communionem trinitariam per totius orbis mores atque instituta. Mysterium Christi paschale, quod salutem cunctis hominibus praestat, suscitat officium Evangelii nuntiandi nationibus et religionibus cunctis. Verbum Dei omnem hominem invitat in colloquium cum Deo, qui omnes in Iesu Christo, qui unus est mediator (cf. 1 Tm 2,5 ; Hb 8,6; 9,5; 12,24), salvos facere vult. Missionem igitur navando Ecclesia testimonium perhibet amori, quem in Christum totum, quamlibet culturam complectentem, foveat alatque. Ecclesia, dum nititur culturas evangelizare, opera sua prospicit hominum unitatem in Iesu Christo, observantissima sane rerum omnium, quae apud homines in pretio sunt, ut in integrum quoddam coalescant (cf. AG 11). [79] «De cetero, fratres, quaecumque sunt vera, quaecumque pudica, quaecumque iusta, quaecumque casta, quaecumque amabilia, quaecumque bonae famae, si qua virtus et si qua laus, haec cogitate» (Ph 4,8).
Ecclesia cum Deo in Liturgia colloquens, pro cunctis hominibus maximeque pro egenis supplex intercedit. Amore divini Verbi attrahitur in viam Iesu pauperis, casti, oboedientis, ut spem afferat et reconciliationem et pacem ubicumque imperent iniuria, oppressiones, bella. Ut «Samaritani boni» sedulitate ita etiam Ecclesiae cura cuiuslibet hominis studiosa exprimitur eius compassio dolentis humanitatis atque egenis et afflictis opitulandi voluntas. Ecclesia, probe sciens, sibi Iesum assistere, sicut in itinere Emmaus versus, aeque nunc interpretatur Scripturas Illius ritu: «incipiens a Moyse et omnibus Prophetis», omni homini enarrans mysterium Iesu divini Servatoris: «Nonne haec oportuit pati Christum et intrare in gloriam suam?» (Lc 24, 26).
Hac ipsa Iesu interpretatione, quam Ecclesia numquam desiit renovare, auctoritate cumulatur enarratio Prioris Testamenti christologica, quam Patres post Irenaeum et Origenem latissime explicuerunt. His vero temporibus, si consideres terribilem lamentabilemque necessitudinem quae inter Israelitas et Ecclesiam praeteritis aetatibus intercessit, non modo ad iniuriam reparandam vocamur, verum etiam ut «interpretationem Veteris Testamenti a Iudaeis adhibitam» [80] renovata observantia tueamur. Ceterum, dialogum officii et aedificationis studiosum cum Iudaeis instituendum potest utrimque deservire Scripturis Sacris altius interpretandis. [81]

2. De dialogo inter religiones habendo

Inter multiplices nationes, quibus colloquitur Ecclesia, populus Iudaeorum locum obtinet singularem, ut decet heredem prioris Foederis, cuius Scripturarum ipsi sumus participes. Hac ipsa hereditate excitamur, ut spem habeamus, «sine paenitentia enim sunt dona et vocatio Dei!» (Rm 11, 29), cuius rei testimonium ardenti animo reddit Sanctus Paulus in Epistula ad Romanos missa: «Optarem enim ipse ego anathema esse a Christo pro fratribus meis, cognatis meis secundum carnem, qui sunt Israelitae, quorum adoptio est filiorum et gloria et testamenta et legislatio et cultus et promissiones, quorum sunt patres, et ex quibus Christus secundum carnem: qui est super omnia Deus benedictus in saecula. Amen.» (Rm 9, 1-5); «Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc, ut non sitis vobis ipsis sapientes, quia caecitas ex parte contigit in Israel, donec plenitudo gentium intraret, et sic omnis Israel salvus fiet, sicut scriptum est» (Rm 11, 25-26).
Continuo post fidelibus muslimis obtingit; hi quoque radices suas immittunt in pietatem biblicam et Deum unum esse confitentur. Adversus saecularizationem et liberismum in sociorum formulam sunt referendi, qui humanae vitae causam amplectuntur et momentum religionis in hominum societate insigne defendunt atque confirmant. Dialogum cum illis conserere, plus nunc refert, quam umquam in praeterito, ut ipsi nobiscum «pro omnibus hominibus iustitiam socialem, bona moralia necnon pacem et libertatem communiter tueantur et promoveant» (NA 3). Testimonium autem a martyribus Tibhirinensibus in Algeria anno 1996 praestitum, dialogum evehit in gradum prius umquam forte adeptum, quod quidem ad servitutem homini praebendam et populorum reconciliationem pertinet. Fortissima denique incepta molitus est Summus Pontifex Benedictus XVI, quibus animi augentur in dialogo cum Islamica pietate perseveranter affectando et protendendo.
Sequuntur demum homines «ex omni tribu et lingua et populo et natione» (Ap 5, 9), qui caelum subter vivunt, quoniam Agnus immolatus sanguinem pro omnibus effudit. Verbum Dei praesertim missum est hominibus, qui numquam illud audierunt, quia in corde Dei et in conscientia Ecclesiae missionali novissimus quisque gratia donatur, ut fiat primus (cf. AG 10).
In hoc mundo qui in totius globi consociationem it, inter recentissima communicationis subsidia, missionis regio patescit in omnia evangelizationis incepta, genuinae inculturationis animo servando. Nunc, cum Interrete ubicumque dominari coepisset, accessus in Sacram Scripturam multiplices ac fere innumeri evaserunt. [82] Synodus igitur debet aurem praebere et discernere et fovere incepta Sacras Scripturas trasmittendi ac transferrendi in omnes recentes sermones, qui nonnisi ut divino Verbo deserviant opperiuntur.
Conclusio
«Quis est qui vincit mundum, nisi qui credit quoniam Iesus est Filius Dei? Hic est, qui venit per aquam et sanguinem, Iesus Christus; non in aqua solum sed in aqua et in sanguine. Et Spiritus est, qui testificatur, quoniam Spiritus est veritas. Quia tres sunt, qui testificantur: Spiritus et aqua et sanguis; et hi tres in unum sunt. Si testimonium hominum accipimus, testimonium Dei maius est» (1 Io 5, 5-9).
In Ecclesia Iesus iugiter venit, ut « testimonium de Veritate perhibeat », et cum credentibus suum in nomen omnibus communicet cognitionem Patris, quem Ille plenitudine possidet. His verbis a Ioanne scriptis determinatur ac definitur, quae destinatio atque cura sit Synodo imprimis proposita: ut denuo Deum loquentem audiat et hospitio recipiat, ut fidem in divinum Verbum incarnatum renovatam in gratiam sibi dari obsecrans deprecetur. Ecclesiae renovationis memores, quae conceptui Revelationis dynamico et dialogali arcto vinculo devincitur, certas vias atque rationes, quibus penitius penetrantes divinum Verbum investigare possemus subicere voluimus, incipientes a Fide Mariae Virginis, quemadmodum in Ecclesiae vita, Liturgia, praedicatione, Lectione divina, exegesi, theologia protenditur et continuatur.
Ut exemplum tamen marianum adhibeamus, oportet primitus spiritali ratione (vel pneumatologice graece dicamus) altius in Ecclesiae traditionem et in Scripturarum interpretationem descendamus, rationem ita reddentes de virtute performativa divino Verbo inhaerente, ut quam accuratissime illam ab eucharistica praesentia abscindamus ac discernamus. Non bibliothecam esse magis eruditis reseratam, quam templum extare Biblia cognoscimus, in quo Sponsa de Cantico patet Dilecti confessis eiusque oscula decantat (cf. Ct 1, 1). «Quisquis a Spiritu Sancto eruditur, inquit S. Silvanus, omnia intellegit, eiusque anima ut in Caelo se habet, quoniam Spiritus ipse et in Caelo et in terris commoratur, in sacra Scriptura aeque et in animis omnium Deum amantium».[83]
Hoc prospectu dynamico magis quam noëtico theologia impensius contemplativa exigitur, cuius radices immittantur in Liturgiam, in Patres, in vitas sanctorum; exegesis postulatur in fide obiecto congruenter exercenda; philosophia denique requiritur entis et amoris studiosa.
Quae omnia nos aperiunt in lectionem Bibliorum spiritualem magisque fructuosam, nos vocant ad interpretationem Scripturarum ecclesialem, nos provocant, ut novam infundamus vitam in dialogo missionali Ecclesiae omnimode considerato. Scripturis saepius frequentandis vita renovabitur in conscientia missionali Ecclesiae et in amore, quo cunctos homines ipsa diligit, qui imagines sunt Dei divinae similitudinis cupidissimae.
Sanctus Caesarius Arelatensis saepe suos presbyteros hortatus esse narratur, ne neglegerent, quod ipse «cibus animae in aeternum» nuncupabat: «Rogo vos, fratres dilectissimi, quibuscumque horis potestis, lectioni divinae studeatis insistere». [84] Saepissime autem sub finem diei solebat suos sacerdotes percontans de divini Verbi meditatione interrogare: «Quid hodie comedistis?» Utinam et ipsi eandem voluntatem, eundem divini Verbi gustum habeamus, ut nosmetipsos vicissim interrogemus: «Quid ergo hodie comedimus?».

[1]S. Caesarius Arelatensis, Sermo VI, 2: SC 175, 322.
[2] Instrumentum laboris, 4.
[3] Adiectivum «dialogalis» est verbum novatum. Hic adhibetur, ut exprimatur extensio personalis et responsorialis insita in fide quatenus est dialogus cum Deo. Quodammodo respondet distinctioni, quae intercedit inter «theologicum» et «theologalem», cum prius illud nomen aspectum noëticum, alterum vero partem personalem exprimat.
[4] Cf. J. Ratzinger, Commentaire de Dei Verbum, LThK, 1967; A. Grillmeier in LThK Vat. II, vol. 2, Freiburg i. Br., 1967; H. de Lubac, La Révélation divine, Paris, Cerf, 1983, 190 p.; A. Vanhoye, «La réception dans l'Église de la constitution Dei Verbum. Du Concile Vatican II à nos jours», in Esprit et Vie 107 (2004), pp. 3-13; H. Hoping: «Theologischer Kommentar zur Dogmatischen Konstitution über die göttliche Offenbarung Dei Verbum», in P. Hünermann, B. J. Hilberath (Hrsg), Herders theologischer Kommentar zum Zweiten Vatikanischen Konzil. Freiburg-Basel-Wien: Herder, 2005; pp. 695-831; C. Théobald, «La Révélation. Quarante ans après Dei Verbum », in Revue théologique de Louvain 36 (2005), pp. 145-165.
[5] Cf. Instrumentum laboris, 6.
[6] Cf. M. Seckler, «Der Begriff der Offenbarung», in Handbuch der Fundamentaltheologie, Ed. W. Kern et.al., vol.2, Freiburg i. Br., 1985, pp. 64-67.
[7] Cf. ibid.
[8]Instrumentum laboris, 7a.
[9] Cf. J. Rigal, «Le phénomène gnostique», in Esprit et Vie 192 (2008), p. 1-10.
[10] Cf. P. Bordeyne, Laurent Villemin, (dir.), L'herméneutique théologique de Vatican II, Cerf (coll. «Cogitatio Fidei»), Paris 2006, 268 p.
[11] Benedictus XVI, Litterae Encyclicae Deus caritas est (25.12.2005): AAS 98 (2006) 217-252.
[12] Benedictus XVI, Litterae Encyclicae Spe salvi (30.11.2007), 9: AAS 99 (2007) 994.
[13] Io 19, 25-27; Io 20, 21-22; 1 Pt 2, 9-10.
[14] S. Irenaeus Lugdunensis, Adversus haereses, I, 3: SC 264, p. 72.
[15] S. Cyprianus, De Orat. Dom. 23: PL 4, 553.
[16] Instrumentum laboris, 25.
[17] «Non in formulas credimus, sed in res quas illae exprimunt et quas nobis fides «tangere» permittit. «Actus autem (fidei) credentis non terminatur ad enuntiabile, sed ad rem (enuntiatam)»
(Sancti Thomae Aquinatis, S. th. 2-2, 1, 2, ad 2)» (CEC 170). Obiectum fidei formale est Persona enuntians seque donans in sua enuntiatione suprema, Iesus Christus, quem ut confiteamur, Spiritus nos habiles efficit. Propter essentiam fides est trinitaria et actus extat personalis donationis, cuius opera responsum datur donationi a Tri-Personali Deo factae. In textu Const. Dei Verbum
persentimus, aequilibrium nondum esse inventum inter aspectum dynamicum vel personalem et partem fidei noëticam.
[18] H. de Lubac, L'Écriture dans la tradition, Aubier, 1966, p. 100.
[19] Vita et fides Mariae, etenim, sunt plus quam exemplum pro Ecclesia; ipsa est mater, idest perennis fons vitae Ecclesiae.
[20] Cf. Conc. Trid., sess. XXII, 17 sept. 1562, Decr. Doctrina de Ss. Missae sacrificio, c. 1. «ut dilectae sponsae suae Ecclesiae visibile reliqueret sacrificium»: DS 1740; Lumen gentium 4; Dei Verbum 8, 23. Adice: Eph 5, 21-32; Ap 22, 17; Io 2; Io 19, 25-27).
[21] H. de Lubac, L'Écriture dans la tradition, Aubier, 1966, p. 246; auctor verbis utitur S. Bernardi Claraevallensis, Sup. Missus est, h. 4, n. 11, qui Mariam inducit dicentem: «Nec fiat mihi verbum scriptum et mutum, sed incarnatum et vivum» (PL, 183, 86 B).
[22] De expressione, vide W. Rordorf, «La confession de foi et son "Sitz im Leben" dans l'Église ancienne» in Novum Testamentum 9 (1967), pp. 225-238; A. Vanhoye, «La réception dans l'Église de la constitution dogmatique Dei Verbum. Du Concile Vatican II à aujourd'hui» in Esprit et Vie 107 (2004), p. 9.
[23] Iam haec extensio responsorialis invenitur emphatice in descriptione ritus Foederis sinaitici institutorii (Ex 24, 3.7) in eiusque praeparationis narratione (Ex 19, 8).
[24] Cf. Io 19, 30 ; Io 20, 22 ; Ac 2, 1-13 ; Rm 8, 15-17; Gal 4, 6.
[25] Origenes, Super Exodum, 13, 3: SC 321, 386.
[26] Historia redactionis huius loci docemur inesse verbis velut coloris variationem importatam in versione finali: sicut et in locum expressionis velut substitutum est, ne comparatio impelleretur identicam venerationem versus. Vide H. Hoping, op. cit., p. 791.
[27]Cf. Conc. Trid., sess. XIII, 11 oct. 1551, Decr. Doctrina de Eucharistia, c.3: DS 1640 «semper haec fides in Ecclesia Dei fuit, statim post consecrationem verum Domini nostri corpus verumque eius sanguinem sub panis et vini specie una cum ipsius anima et divinitate exsistere».
[28]Benedictus XVI, Litterae Encyclicae Spe salvi (30.11.2007), 2 : AAS 99 (2007) 986.
[29]Origenes, De principiis, IV, 2.8: SC 268, 334; cf. Benedictus XVI, Adhortatio Apostolica Post-synodalis Sacramentum caritatis (22.02.2207), 12-13 : AAS 99 (2007) 113-115.
[30] Cf. Lumière de la Parole, Culture et Vérité, 1990, commentarium in lectiones dominicales annorum A, B et C accurante H. U. v. Balthasar, qui deducit theologice unitatem trium lectionum. Commentarium ediderunt pluribus sermonibus et probe respondet exigentiis eorum, qui homilias habere debent. Textum originalem germanicum Licht des Wortes. Skizzen zu allen Sonntagslesungen
edidit Paulinus Verlag, Trier, 1987.
[31] J. Ratzinger, Dogma e predicazione, Queriniana, Brescia 1974, p. 50; cf. Benedictus XVI, Adhortatio Apostolica Post-synodalis Sacramentum caritatis (22.02.2207), 46 : AAS 99 (2007) 141.
[32] S. Augustinus, Enarratio in ps. 85,1: PL 37, 1081.
[33] S. Pius X, Constitutio apostolica Divino Afflatu: AAS 3 (1911) 634 op. cit. in Liturgia Horarum, vol. 4, p. 1152.
[34] Ibid.
[35] Obiter commemoramus felicem renovationem biblicam inhaerentem compluribus consuetudinibus et devotionibus, quae locum dant ingentem meditationi super S. Scriptura, ut sunt: adoratio eucharistica extra Missam, sanctum rosarium, via crucis, etc.
[36] Instrumentum laboris, 25.
[37] Benedictus XVI, «Ad Conventum Internationalem La Sacra Scrittura nella vita della Chiesa» (16.09.2005) : AAS 97 (2005) 957. V. etiam C.M. Martini, «La place centrale de la Parole de Dieu dans la vie de l'Église - L'animation biblique de toute la pastorale» in Catholic Biblical Federation 76/77 (2005), p.33.
[38] Cf. H. U. v. Balthasar, Sponsa Verbi. Skizzen zur Theologie II, Johannes Verlag, 1961; La Dramatique divine. II. Les personnes du drame. 2. Les personnes dans le Christ, pp. 209-367; H. Rahner, «Die Gott Geburt. Die Lehre der Kirchenväter von der Geburt Christi Aus dem Herzen der Kirche und der Gläubigen» in Symbole der Kirche (O. Müller, Salzburg, 1964, pp.13-87) ; L. A. Schökel, Símbolos matrimoniales en la Biblia, Estella, Verbo Divino, 1997.
[39] Instrumentum laboris, 21.
[40] W. Kasper, «Dei Verbum Audiens et Proclamans» in Catholic Biblical Federation 76/77 (2005), p.11. Vide etiam Groupe des Dombes, Pour la conversion des Églises, Paris, 1991.
[41] Cf. H. U. v. Balthasar, Retour au Centre, Desclée de Brouwer, 1998, pp. 25-57
[42] Cf. H. U. v. Balthasar, Theologik 1. Wahrheit der Welt, Johannes Verlag, 1985, pp. 11-23; Phénoménologie de la Vérité. La Vérité du monde, Beauchesne, 1952.
[43] Cf. In hac parte I. de la Potterie, L'exégèse chrétienne aujourd'hui, Fayard, 2000, 220 p., praesertim J. Ratzinger, «L'interprétation de la Bible en conflit. Problèmes des fondements et de l'orientation de l'exégèse contemporaine», pp. 65-109.
[44] Cf. Pontificia Commissio Biblica, L'interprétation de la Bible dans l'Église (15.04.1993),1: Enchiridium vaticanum 13, EDB, Bologna 1995, pp. 1568-1572.
[45] Cf. J. Ratzinger, «L'interprétation de la Bible en conflit» in L'exégèse chrétienne aujourd'hui, Fayard, pp. 65-109; I. de la Potterie, «L'exégèse biblique, science de la foi», in ibid., pp. 111-160.
[46] Cf. L'interpretazione della Bibbia nella Chiesa. Atti del Simposio promosso della Congregazione per la Dottrina della Fede, Settembre 1999, Libreria Editrice Vaticana, 2001.
[47] Cf. W. Kasper, op. cit., p. 11. «La lecture spirituelle de l'Écriture et l'exégèse scripturaire sont réponses au malaise œcuménique et exégétique».
[48] H. de Lubac, L'Écriture dans la tradition, Aubier, 1966, p. 201. Pro studio comprehensivo super opere magistrali a p. de Lubac conscripto, cf. R.Voderholzer, Die Einheit Der Schrift Und Ihr Geistiger Sinn, Johannes, 1998, 564 p.
[49] Cf. S. Thomas Aquin., S. th. I, q. 1, a. 10, ad 1.
[50] Pontificia Commissio Biblica, L'interprétation de la Bible dans l'Église (15.04.1993), II.B.1.: Enchiridium vaticanum 13, EDB, Bologna 1995, p. 1648.
[51] Cf. A. Vanhoye, op cit. pp. 3-13.
[52] Pontificia Commissio Biblica, op. cit., II.B.2.: Enchiridium vaticanum 13, EDB, Bologna 1995, p. 1648.
[53] H. U. v. Balthasar, «Le sens spirituel de l'Écriture» in L'exégèse chrétienne aujourd'hui, op. cit., p. 184.
[54] S. Bernardus Claraevallensis, Sermons sur le Cantique, 73, 2: SC 511, 138.
[55] Cf. Benedictus XV, Litterae Encyclicae Spiritus Paraclitus (15.09.1920), E.B., 469; S. Hiérônimus, Ad Galatas, 5, 19-21, PL 26, 417 A.
[56] S. Theresia de Lisieux, Manuscrits autobiographiques, B 1r°-v°; F.-M. Léthel, Connaître l'amour du Christ qui surpasse toute connaissance, Carmel, 1989, 593p (Theologia sanctorum qua scientia amoris, pp. 3-7).
[57] H. U. v.Balthasar, «Actualité de Lisieux», conférence à Notre-Dame de Paris, in Thérèse de Lisieux, Conférence du centenaire 1873-1973, numéro spécial des Nouvelles de l'Institut catholique, p. 112.
[58] H. U. v. Balthasar, «L'amour seul est digne de foi», Aubier, 1966, p. 11.
[59] H. U. v. Balthasar, «La Gloire et la Croix», t. 1, Aubier, 1961, p. 194.
[60] A. Rotzetter, «Mystique et observation littérale de l'Évangile chez François d'Assise» in Concilium 169 (1981), p. 86.
[61]Cf. M. Ouellet, «Adrienne von Speyr et le samedi saint de la théologie» in Hans Urs von Balthasar - Stiftung Adrienne von Speyr und ihre spirituelle Theologie, Johannes, 2002, 145 p., pp. 31-56.
[62]S. Franciscus de Sales, Lettre CCXXIX [6 Octobre 1604]: Œuvres XII, Annecy, Dom Henry Benedict Mackey, o.s.b., 1892-1932, pp. 299-325.
[63] Paulus VI, Adhortatio Apostolica Evangelii nuntiandi (08.12.1975), 14: AAS 68 (1976) 13.
[64] Ibid., 18: AAS 68 (1976) 17.
[65] J. Ratzinger - Benedictus XVI, Jésus de Nazareth, Flammarion, 2007, p. 8.
[66] Cf. A. Schweitzer, Storia della ricerca sulla vita di Gesù, Paideia, 1986; J. Jeremias, Il problema del Gesù storico, Paideia, 1973.
[67] Cf. R. Burridge, What are the Gospels? A Comparaison with Greco-Roman Biography. Cambridge, University press 1992.
[68] Cf. J. Ratzinger- Benedictus XVI, op. cit., p.17.
[69] Ibid. p. 19.
[70] Cf. D. Brown, Da Vinci Code, Jean-Claude Lattès, 2004, 574 p.
[71] Cf. S. Gregorius Nyssenus, In Cantica canticum, Hom. XV: PG 44, 1118.
[72] Cf. Consilium Episcopale Latinoamericanum (C.E.L.Am.), Vª Conferentia generalis «Discípulos y Misioneros de Jesucristo para que nuestros pueblos en Él tengan vida "Yo soy el Camino, la Verdad y la Vida" (Jn 16,4)», (Aparecida, Brasilia,13-31.05.2007).
[73] H. U. v. Balthasar, «La Gloire et la Croix», op. cit., p. 418.
[74] Cf. Ioannes Paulus II, Litterae Encyclicae Ut unum sint (25.05.1995), 21: AAS 87 (1995) 934; vide etiam W. Kasper, Manuel d'œcuménisme spirituel, Nouvelle Cité, 2007, 96 p.
[75] Benedictus XVI, Allocutio Il mondo attende la testimonianza comune dei cristiani (25.01.2007): L'Osservatore Romano (27.01.2007), p. 4.
[76] Nempe commemoratos volumus communitates et motus nuncupatos a Sancto Aegidio, Taizé, etc.
[77] Cf. C. Lubich, Pensée et spiritualité, Nouvelle Cité, 2003, 510 p.
[78] Cf. M. Ouellet, Marie et l'avenir de l'œcuménisme in Communio 28 (2003), pp. 113-125; D.-I Ciobotea ; B. Sesboué ; J.-N. Peres; «Marie : L'oecuménisme à l'épreuve» in L'actualité Religieuse dans le Monde 46 (1987), pp. 17-24.
[79] Cf. Paulus VI, Adhortatio Apostolica Evangelii nuntiandi (08.12.1975), 20: AAS 68 (1976) 18-19; Ioannes Paulus II, Litterae Encyclicae Redemptoris missio (07.12.1990), 3: AAS 83 (1991) 252.
[80] Pontificia Commissio Biblica, Le peuple juif et ses Saintes Écritures dans la Bible chrétienne
(24.05.2001), Préface (J. Ratzinger): Enchiridion vaticanum 20, EDB, Bologna 2004, p. 518.
[81] Cf. ibid., nos 9, 11, 21-22, 85-86: Enchiridion vaticanum 20, EDB, Bologna 2004, p. 540-546; 550-552; 578-586; 824-830.
[82] Ut exemplum afferamus, opus illud Biblia Clerus nuncupatum, accurante Congregatione pro Clero peractum, praebet utilia subsidia consultationis quae sunt pretiosissima et inter cetera etiam debentur libro Bible chrétienne a Dom. Claude-Jean Nesmy et Matre Élisabeth de Solms, Benedictinis a Petra Virenti et abbatiae Solesmensis conscripto, quem publici iuris fecerunt typis Annae Sigier.
[83] S. Silvanus a Monte Atho, Écrits spirituels, Spiritualité orientale no 5, Abbaye de Bellefontaine, 1976/1994, p. 30.
[84] S. Caesarius Arelatensis, Sermo VIII, 1 : SC 175, 348.

[00009-07.09] [NNNNN] [Testo originale: Latino]

AVVISI

- CONFERENZA STAMPA
- BRIEFING PER I GRUPPI LINGUISTICI
- POOL PER L'AULA DEL SINODO
- BOLLETTINO
- DIRETTE TV
- NOTIZIARIO TELEFONICO
- ORARIO DI APERTURA DELLA SALA STAMPA DELLA SANTA SEDE


CONFERENZA STAMPA

La prima Conferenza Stampa sui lavori sinodali (con la traduzione simultanea in italiano, inglese, francese, spagnolo e tedesco) si terrà oggi, lunedì 6 ottobre 2008, alle ore 12.45 nell'Aula Giovanni Paolo II della Sala Stampa della Santa Sede.

Gli operatori audiovisivi (cameramen e tecnici) e i fotoreporter sono pregati di rivolgersi al Pontificio Consiglio per le Comunicazioni Sociali per il permesso di accesso.

Gli operatori audiovisivi ammessi sono pregati di trovarsi nell'Aula Giovanni Paolo II 30 minuti prima dell'inizio della Conferenza Stampa; i fotoreporter ammessi 15 minuti prima. I Signori giornalisti sono invitati a prendere posto nell'Aula 5 minuti prima dell'orario d'inizio della Conferenza Stampa.

Interverranno i seguenti Padri Sinodali:

- S.Em.R. Card. Marc Ouellet, Arcivescovo di Québec (Canada)
- - S.E.R. Mons. Claudio Maria CELLI, Arcivescovo titulare di Civitanova, Presidente del Pontificio Consiglio delle Comunicazioni Sociali (CITTÀ DEL VATICANO), Vice Presidente della Commissione per l'Informazione.

BRIEFING PER I GRUPPI LINGUISTICI

Il primo briefing per i gruppi linguistici avrà luogo (nei luoghi di briefing e con gli Addetti Stampa indicati nel Bolletino N.2) domani, martedì 7 ottobre 2008 alle ore 14.00 circa, a conclusione del Briefing della Bible Society alle ore 13.00 nell'aula Giovanni Paolo II della Sala Stampa della Santa Sede (originariamente previsto per mercoledì 8 ottobre 2008).
Si ricorda che gli operatori audiovisivi (cameramen e tecnici) e i fotoreporter sono pregati di rivolgersi al Pontificio Consiglio delle Comunicazioni Sociali per il permesso di accesso (molto ristretto).

POOL PER L'AULA DEL SINODO

Il prossimo pool per l'Aula del Sinodo sarà formato per la preghiera di apertura della Seconda Congregazione Generale di martedì mattina 7 ottobre 2008.
Presso l'Ufficio Informazioni e Accreditamenti della Sala Stampa della Santa Sede (all'ingresso, a destra) sono a disposizione dei redattori le liste d'iscrizione al pool.
Si ricorda che gli operatori audiovisivi (cameramen e tecnici) e i fotoreporter sono pregati di rivolgersi al Pontificio Consiglio per le Comunicazione Sociali per la partecipazione al pool per l'Aula del Sinodo.
Si ricorda che i partecipanti al pool sono pregati di trovarsi alle ore 08.30 nel Settore Stampa allestito all'esterno di fronte all'ingresso dell'Aula Paolo VI, da dove saranno chiamati per accedere all'Aula del Sinodo, sempre accompagnati da un ufficiale della Sala Stampa della Santa Sede, rispettivamente dal Pontificio Consiglio per le Comunicazioni Sociali.

BOLLETTINO

Il prossimo Bollettino N. 5, riguardante i lavori della Seconda Congregazione Generale della XII Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi, sarà a disposizione dei Signori giornalisti accreditati martedì 7 ottobre 2008, all'apertura della Sala Stampa della Santa Sede.

DIRETTE TV

In seguito a quanto pubblicato sul Bollettino N. 2 del 3 ottobre 2008, si comunica che nel pomeriggio di oggi, lunedì 6 ottobre 2008 saranno trasmessi in diretto TV gli interventi del Rabbino Primus Iopes Shear-Yashuv COHEN (ISRAEL) e di S.Em.R. Card. Albert VANHOYE, S.I., Rettore emerito del Pontificio Istituto Biblico di Roma (FRANCIA)

NOTIZIARIO TELEFONICO

Durante il periodo sinodale sarà in funzione un notiziario telefonico:
- +39-06-698.19 con il Bollettino ordinario della Sala Stampa della Santa Sede;
- +39-06-698.84051 con il Bollettino del Sinodo dei Vescovi, antimeridiano;
- +39-06-698.84877 con il Bollettino del Sinodo dei Vescovi, pomeridiano.

ORARIO DI APERTURA DELLA SALA STAMPA DELLA SANTA SEDE

La Sala Stampa della Santa Sede, in occasione della XII Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi resterà aperta dal 3 al 26 ottobre 2008 secondo il seguente orario:
- Venerdì 3 ottobre: ore 09.00 - 15.00
- Sabato 4 ottobre: ore 09.00 - 14.00
- Domenica 5 ottobre: ore 09.00 - 13.00
- Lunedì 6 ottobre: ore 09.00 - 20.00
- Da martedì 7 ottobre a sabato 11 ottobre: ore 09.00 - 16.00
- Domenica 12 ottobre: ore 09.30 - 13.00
- Lunedì 13 ottobre e martedì 14 ottobre: ore 09.00 - 16.00
- Mercoledì 15 ottobre: ore 09.00 - 20.00
- Giovedì 16 ottobre e venerdì 17 ottobre: ore 09.00 - 16.00
- Sabato 18 ottobre: 09.00 - 19.00
- Domenica 19 ottobre: ore 10.00 - 13.00
- Da lunedì 20 ottobre a sabato 25 ottobre: ore 09.00 - 16.00
- Domenica 26 ottobre: ore 09.00 - 13.00

Il personale dell'Ufficio Informazioni e Accreditamenti sarà a disposizione (nell'ingresso a destra):
- Lunedì-Venerdì: ore 09.00-15.00
- Sabato: ore 09.00-14.00

Eventuali cambiamenti saranno comunicati appena possibile, tramite annuncio nella bacheca della Sala dei giornalisti presso la Sala Stampa della Santa Sede, nel Bollettino informativo della Commissione per l'informazione della XII Assemblea Generale Ordinaria del Sinodo dei Vescovi e nell'area Comunicazioni di servizio del sito Internet della Santa Sede.
 

 
Ritorna a:

- Indice Bollettino Synodus Episcoporum - XII Assemblea Generale Ordinaria - 2008
  [Plurilingue, Francese, Inglese, Italiano, Spagnolo, Tedesco]

- Indice Sala Stampa della Santa Sede
 
[Francese, Inglese, Italiano, Portoghese, Spagnolo, Tedesco]

 

top