|
|
|
|
|
MIĘDZYNARODOWA KOMISJA TEOLOGICZNA
Bóg Trójca, jedność ludzi. ___________________________________ Chrześcijański monoteizm przeciwko przemocy
UWAGA WSTĘPNA W bieżącym pięcioleciu 2009-2014 Międzynarodowa Komisja Teologiczna podjęła studia nad niektórymi aspektami dyskursu chrześcijańskiego o Bogu, a w szczególności konfrontacji owego dyskursu z teoriami głoszącymi, że istnieje rzekomo konieczny związek między monoteizmem i przemocą. Tekst został przygotowany przez Podkomisję, pod przewodnictwem ks. Philippe Vallin, a w jej skład weszli: ks. Peter Damian Akpunonu, o. Gilles Emery, O.P., bp Savio Hon Tai-Fai, S.D.B., bp Charles Morerod, O.P., ks. Thomas Norris, ks. Javier Prades López, bp Paul Rouhana, ks. Pierangelo Sequeri i ks. Guillermo Zuleta Salas. Ogólne dyskusje na ten temat toczyły się podczas różnych zebrań Podkomisji oraz podczas sesji plenarnych Komisji w latach 2009-2013. Obecny tekst Bóg Trójca, jedność ludzi. Chrześcijański monoteizm przeciwko przemocy został zatwierdzony przez Komisję “in forma specifica” 6 grudnia 2013 r., a następnie przedłożony jej przewodniczącemu abp Gerhardowi L. Müllerowi, prefektowi Kongregacji Nauki Wiary, który wyraził zgodę na publikację.
Prezentowany tekst refleksji teologicznej stawia sobie za cel podkreślenie kilku aspektów chrześcijańskiego dyskursu o Bogu, wymagających w dzisiejszym kontekście szczegółowego wyjaśnienia teologicznego. Bezpośrednią okazją do tego wyjaśnienia jest różnie argumentowana teoria, według której istnieje konieczny związek między monoteizmem a wojnami religijnymi. Dyskusja wokół tego powiązania ujawniła sporo błędnie rozumianych elementów doktryny chrześcijańskiej, które zaciemniają autentyczną myśl chrześcijańską o Bogu jedynym. Zamysł naszego wykładu moglibyśmy streścić w dwóch pytaniach: (a) W jaki sposób teologia katolicka może się krytycznie skonfrontować z obecną w kulturze i polityce opinią, która zakłada istotny związek między monoteizmem a przemocą? (b) W jaki sposób religijna czystość wiary w jedynego Boga może być rozpoznana jako zasada i źródło miłości między ludźmi? Naszą refleksję zamierzamy przedstawić w kluczu uzasadnionego świadectwa, a nie apologetycznego przeciwstawienia. W podżeganiu do przemocy w imię Boga wiara chrześcijańska widzi bowiem najwyższe zepsucie religii. Chrześcijaństwo czerpie to przekonanie z objawienia wewnętrznego życia Boga, które dociera do nas przez Jezusa Chrystusa. Kościół wierzących jest świadomy, że aby dać świadectwo tej wiary potrzeba postawy stałego nawrócenia, które implikuje także „parresię” (czyli odważną otwartość) koniecznej samokrytyki. W rozdziale I chcemy wyjaśnić temat „monoteizmu” religijnego w znaczeniu, jakie otrzymuje on w niektórych kierunkach dzisiejszej filozofii politycznej. Jesteśmy świadomi, że ewolucja ta przedstawia dziś bardzo zróżnicowane spektrum stanowisk teoretycznych, od klasycznego tła tak zwanego humanistycznego ateizmu po najnowsze formy agnostycyzmu religijnego i laicyzmu politycznego. W naszej refleksji chcielibyśmy przede wszystkim uściślić, że pojęcie monoteizmu, niepozbawione znaczenia dla historii naszej kultury, pozostaje zbyt ogólnikowe, gdy jest używane dla wskazania równoważności religii historycznych, które wyznają jednego Boga (utożsamianych jako judaizm, islam, chrześcijaństwo). Po drugie, wyrażamy krytyczne zastrzeżenie do pewnego kulturowego uproszczenia, które sprowadza alternatywę do wyboru między monoteizmem koniecznie nacechowanym przemocą a rzekomo tolerancyjnym politeizmem. W tej refleksji podtrzymuje nas w każdym razie przekonanie - które jak ufamy, podziela bardzo wielu współczesnych, wierzących i niewierzących - że wojny międzyreligijne, jak również wojna przeciwko religii, są po prostu pozbawione sensu. Jako teologowie katoliccy, wychodząc od prawdy Jezusa Chrystusa, próbowaliśmy następnie zilustrować relację między objawieniem Bożym a wolnym od przemocy humanizmem. Uczyniliśmy to przez ukazanie raz jeszcze pewnych aspektów doktryny, szczególnie odpowiednich do zilustrowania współczesnej dyskusji, zarówno w odniesieniu do autentycznego rozumienia trynitarnego wyznawania Boga jedynego, jak i w odniesieniu do wpływu objawienia chrystologicznego na odbudowanie więzi między ludźmi. W rozdziale II odwołujemy się do horyzontu wiary biblijnej ze szczególnym uwzględnieniem tematu jej „trudnych kart”, czyli tych, na których objawienie Boże jest związane z formami przemocy między ludźmi. Staramy się wskazać punkty odniesienia, które sama tradycja biblijna uwypukla - w swoim wnętrzu - w interpretacji słowa Bożego. Na podstawie tego rozpoznania przedstawiamy pierwszy szkic antropologicznego i chrystologicznego ujęcia kolejnych etapów rozwoju interpretacji tego tematu, przynaglani aktualną sytuacją historyczną. W rozdziale III proponujemy zgłębienie tematu śmierci i zmartwychwstania Jezusa w kluczu pojednania między ludźmi. Oikonomia jest tutaj zasadnicza dla określenia theologii. Objawienie wpisane w wydarzenie Jezusa Chrystusa, które stanowi uniwersalną manifestację miłości Boga, pozwala, by religijne usprawiedliwienie przemocy zostało zneutralizowane na podstawie chrystologicznej i trynitarnej prawdy Boga. W rozdziale IV staramy się zobrazować filozoficzne przybliżenia i implikacje dotyczące myśli o Bogu. Najpierw zostają tu poruszone pewne punkty dyskusji z dzisiejszym ateizmem, znacząco wpływającym na tezy radykalnego naturalizmu antropologicznego. Wreszcie - również w perspektywie międzyreligijnej konfrontacji w temacie monoteizmu - proponujemy swego rodzaju medytację filozoficzno-teologiczną o integracji między objawieniem wewnętrznego nastawienia Boga do budowania relacji a tradycyjną koncepcją Jego absolutnej prostoty. Wreszcie w rozdziale V podsumowujemy elementy chrześcijańskiej specyfiki, które określają zastosowanie świadectwa kościelnego na rzecz pojednania ludzi z Bogiem i między sobą. Objawienie chrześcijańskie oczyszcza religię, przywracając jej fundamentalne znaczenie dla ludzkiego doświadczenia sensu. Dlatego w naszej zachęcie do refleksji zdecydowanie mamy na uwadze szczególną potrzebę - zwłaszcza we współczesnym horyzoncie kulturowym - by omawiać zawsze łącznie treść teologiczną i historyczny rozwój chrześcijańskiego objawienia Bożego.
SPIS TREŚCI NOTA WSTĘPNA PRZEDMOWA ROZDZIAŁ I
ROZDZIAŁ II
ROZDZIAŁ III
ROZDZIAŁ IV
ROZDZIAŁ V
* L’edizione polacca: Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Bóg Trójca, jedność ludzi. Monoteizm chrześcijański przeciwko przemocy, Wydawnictwo Księży Sercanów, Kraków 2014, ss. 120.
|
 |