LATINITAS
Opus Fundatum in Civitate Vaticana

Existimationes librorum

CAMILLO CECCHI, Per una nuova metafisica, III vol., anima e coscienza, Armando Editore, Roma 2004, pp. 238.

     Philosophus gravissimum sibi proposuit argumentum, de quo pari eruditione ac doctrina fusius luculentiusque agit. Disciplinam colentibus facilis et utilis, paene comprehensibilis ceteris est liber, qui nitidis typis excussus, lectorum animum allicit delectatque.
     Auctorem praetermittimus, cum nullus fere sit doctus vir, qui eum ignoret: acer rerum inquisitor, nullam fere humani cultus rationem omittit vel spernit. Per tertium volumen, de quo acturi sumus, de anima et conscientia agit, quae veritates hac quidem aetate, quamvis potissimum locum habeant, plerumque negantur. Non solum a philosopho, verum etiam a medico, quamvis altero more, inquiritur, utrum conscientiae sint fides et auctoritas, utrum ex mente oriantur necne.
     Ceterum mens, immo cerebrum, facit ut cogitatio exsurgat, cuius gratia potentiam originalem explorare possit. Ad haec perpendenda nullus est nec temporis nec spatii finis. De nonnullis aliis rebus, quarum enodatio atque explanatio nondum est perfecta, per librum lectores certiores facit, interdum docet.
     Ideo quid conscientia sit, nisi cognitio sui ut entis, secum philosophus quaerit. Cognitio est necessario metaphysica, quoniam corpus eiusque facultates transgreditur et excedit.
     Quam multas notitias et cognitiones auctor in paucas sed pressas paginas denset ac premat, lector suis ipsius oculis inspicit. Ideo volumen in tres partes dividit, quae omnes, argumentis consideratis et adhibitis, ob res ad hoc tempus aptas praecipuae habentur.
     In prima parte philosophus pari diligentia ac doctrina, antiquis philosophis et inquisitoribus perpensis, luculentius de conscientiae quaestione agit, sed animam, praestantissimum hominis decus, seorsum a conscientia luculentius pertractat. Post quae, Veritatem attingit, quam definit “ens” quod ens generat.
     In alia vero parte auctor primum explorat quid inter Metaphysicam et Veritatem intersit, deinde fusius explanat quid et quomodo veritas habenda et comprehendenda sit.
     Ut ceteri philosophi et Camillus noster secum continuo quaerit, quid sit Veritas, utrum ab homine cognosci possit necne. Sed arduum quaesitum alio quodam modo, ut lectores conspicere possunt, pertractat ac enodat, quoniam ad Metaphysicam attingit.
     In postrema libri parte, ceteris eo brevior quo gravior et praestantior, quomodo Metaphysicam in hac vita homo attingat et profiteatur, dilucidius docet philosophus. Ad tantum munus persequendum homo Entis Supremi verbum necessario comprehendere debet. Quo carente, frustra Veritatem consequi et attingere et profiteri conatur.
     Librum illis tantum idoneum putamus, qui, scientia et eruditione graviumque rerum cognitione praediti, se ipsos noscere cupiant. Accedit quod scribendi modus genusque ratiocinandi ac philosophandi haud facile habetur, nisi quis iam callidus sit philosophus atque eruditus vir.

HORATIVS ANTONIVS BOLOGNA

GENOVEFA IMMÈ, Linguae Latinae schola [Latine scire – Ad biennium, vol. II], Babel-Nova, Italibri, Marigliano (NA), 2005, 143 pp.

     In libello commentariorum, qui Latinitas inscribitur, mense Iunio a. MMV edito (pp. 222-224), aestimationem primi voluminis huius novi cursus ad scholas Latinae linguae efficiendas invenire potest humanus lector. Spes nostra videndi quam primum secundum volumen a clarissima Domina Genovefa Immè exaratum iam feliciter est effecta.
     In hoc libro eandem artem didacticam miramur in methodo exponendi rem morphologicam et syntacticam linguae Latinae. Nam in primo libello potissimum studium fuerat de substantivo, adiectivo, pronomine (elementa mobilia grammaticae), iuxta leges quinque declinationum linguae Latinae. In eodem volumine sermo fuerat quoque de praepositionibus cum earum casuum constructione, de coniunctionibus, de adverbiis. Verba linguae Latinae regularia (quattuor coniugationes) et verbum esse tractationem generalem acceperunt. In hoc secundo libello agitur adhuc de verbis regularibus, sed maxime in forma activa et passiva, de verbis irregularibus et de aliis verborum formis. In notis hic atque illic notiones praecipuae de formatione variorum temporum et personarum verborum praebentur. Idem fit de re syntactica propositionum in periodo. Non tantum quaestiones morphologiam et syntaxim Latinae linguae respicientes opportune docet libellus, sed notiones de cultu atque humanitate Romana rite inducuntur: de institutionibus civilibus, de vita militari, de civium condicionibus, de agricolarum et operariorum industria. Haec omnia rerum capita agunt de respectivis argumentis per narrationes aptas, per epistularum genus, per interrogationes. Constanter discipulus consulto titillatur ad plane intellegendum propositum argumentum, ad idem recognoscendum per propriam refectionem necnon in respondendo ad aptas interrogationes exhibitas, ex quibus personae agentes, res gestae narratae, percontationes de re historica, de re institutionali, de cottidianis eventibus, de animalibus, de populorum traditionibus evocantur.
     Liceat mihi magna cum reverentia praebere et in aestimatione huius secundi voluminis ad scholas Latinae linguae fovendas a docta magistra Immè exarati quoddam consilium et desiderium: necessarium, vel saltem perutile puto ut hoc volumen ad scholas destinatum ditetur, in subsidiis didacticis, tabellis compendiariis paradigmatum flexionum vocabulorum, coniugationum verborum regularium et irregularium atque praecipuis regulis artis syntacticae, ut discipulus faciliter ac statim efficere possit revocationem, comparationem, collationem cum exemplis iam in variis voluminis exercitationibus allatis. De necessitate vel saltem utilitate huius « appendicis », velut didactici subsidii, in aestimatione primi voluminis eiusdem magistrae Immè nostras animadversiones exposuimus (cfr Latinitas, II, MMV pp. 222-224).
     Probanda et in hoc volumine plane videtur exculta ars typographica eiusque magister Stefano Monda.
     Ardenter confidimus tempestive clarissimam Dominam Genovefam Immè exarare et edere posse tertium volumen huius Latinae linguae cursus.

SERGIVS FELICI

«Gli antichi e noi». Atti del Certamen Clusonense 2002- 2003, a cura di Fabio Molinari [Quaderni del “Fantoni”, vol. I], Olmografia ed., Bergamo 2004, 118 pp.

     Nemo nostrum ignorat hisce in annis pergrave et perlongum adesse in cultu atque humanitate omnium gentium, et quidem etiam apud nationes Europae occidentalis, quae traditionem classicam Latinam et Graecam propinquius servant, vehemens discrimen totius patrimonii culturae classicae Graecae et Latinae. Aetatibus transactis saepe in nostra recognitione critica historica et litteraria recensae sunt difficultates atque adversitates contra cultum, studium, acceptionem, imitationem illius excelsi patrimonii culturalis classici, quod revera “veterum sapientiam” excoluit et efformavit in saecula. Aliquando recusatio respiciebat praesertim nonnulla huius cultus atque humanitatis classicae elementa (linguam, rem mythologicam, artem rhetoricam et metricam, rem poeticamÂ… ), aliquando vero refutationem atque oppugnationem illi viri et coetus culturales adversi amplificabant fere usque ad eversionem illius classicorum patrimonii. Difficultates recentis aetatis certo pergraves et per longum iam tempus producuntur, ita ut pressius postulent valida atque animosa incepta ad hoc vehemens discrimen rite evincendum. Qua de re mirati plane manemus cum recognoscimus hasce inter acerrimas oppugnationes adhuc exstare scholas (Facultates, Lycea classica, Cursus linguae Graecae et Latinae), Certamina (Vaticanum, Capitolinum, Ciceronianum, Horatianum, CatullianumÂ…); praeterea laeti videmus etiam nostra aetate nova exarata volumina de re grammatica Graeca et Latina, de litterarum classicarum historia, de commentariis ad opera classicorum scriptorum, de lexicis linguae Graecae et Latinae. Mirandum quoque videtur fortunatum inceptum fuisse exarandi et longe lateque diffundendi opuscula commentariorum nubeculatorum (“fumetti”). Potissimum vero laudandum inceptum scientificum a societate virorum et mulierum doctorum, cuius titulus “Latinitas” est in Civitate Vaticana: duo volumina verborum novorum Latinae linguae iam edita sunt et hoc scientificum opus adhuc feliciter prosequitur.
     Volumen existimandum colligit Actus Certaminis Clusonensis a. 2002-2003 habiti de argumento: “Gli antichi e noi”. Clarissimi magistri et magistrae de eiusmodi instanti quaestione in historia et cultura omnium gentium pressius atque opportune disputaverunt. Perutiliter perlegere possumus commentationes: Fabio Molinari, Gli antichi e noi (pp. 9-20); M. Pia Piattoni, Il lamento dellÂ’amante davanti alla porta chiusa - I testi antichi e le relative traduzioni (pp. 21-45); Carlo M. Pacati, Metodi di medicina antica. Tra la prognosi e il cavolo (pp. 70- 77); Corrado Cuccoro, La traduzione: teorie e pratiche (pp. 78-90); Emilio Pianezzola, Latino e traduzione classica. Eredità del passato, patrimonio del presente (pp. 90-98); Daniele Savoldi, Epigrafi romane a Clusone (pp. 100-116); Giacomo Scandella, I temi iconografici della morte (pp. 111-118).
     Optandum sane est ut haec incepta culturalia de argumentis instantibus nostrae plenariae progressionis humanisticae et scientificae magis magisque celebrentur et diffundantur, ut fructus optati in persequenda illa humanitate plenaria quam maxime copiosi percipiantur ad hominum societatem amplius efficiendam aequam, iustam, pacificam et felicem.

SERGIVS FELICI

GENOVEFA IMMÈ, Novae fabulae, [Babel-Nova, Latine scire, Gradus primus], Imagines: Lino Monaco, Italibri, Somma Vesuviana (NA), 2001, 32 pp.

     Phaedri Fabulae, Exercitationes et adnotationes: Luciana Grillo; Imagines: Lino Monaco [Babel- Nova, Latine scire, Gradus primus], Italibri, Somma Vesuviana (NA), 2004, 32 pp.
     De Bello Gallico, Exercitationes et adnotationes: Luciana Grillo; Imagines: Lino Monaco [Babel- Nova, Latine scire, Gradus secundus], Italibri, Somma Vesuviana (NA), 2002, 32 pp.
     Genovefae Immè, Hirundo et canis. Imagines: Raffaella Bolaffio [Babel-Nova, Latine scire, Gradus secundus], Italibri, Somma Vesuviana (NA), 2003, 48 pp.
     Catulli carmina, Exercitationes et adnotationes: Luciana Grillo; Imagines: Lino Monaco [Babel- Nova, Latine scire, Gradus tertius], Italibri, Somma Vesuviana (NA), 3004, 32 pp.
     Nonnulli libelli praebentur ad diligentem attentionem magistrorum et discipulorum scholarum linguae et culturae classicae excitandam, ut eisdem opportuno subsidio sint in docenda et discenda lingua Romana.
     Auctores horum libellorum sive res fabulosas exaraverunt sive commentaria operum classicorum scriptorum Latinorum confinxerunt, ut alumni, post excerpti perlectionem et post eiusdem argumenti plenam comprehensionem, compendium lingua Latina de re pertractata conficerent, convertendo textum etiam in linguam propriam. Exercitationes ab alumnis conficiendae sunt de textu perlecto: sententias scribant ex singulari sermone in pluralem, praepositiones recognoscant earumque constructionem in variis casibus; leges morphologiae declinationum substantivorum, leges coniugationum verborum, leges potiores syntaxis detegant; varia genera quod ad verborum significationem (verba dicendi, verba motus, verba sentiendi et ita porro); ad varias interrogationes exercitationum respondeant. Praeterea in locis poeticis, discipuli, duce magistro, ante omnia interpretationem excerpti poetici conficere velint prosa soluta (etiamsi sine dubio carmina minime vertenda sunt soluta oratione: hoc “peccatum” scholasticum fieri tantum potest ob perutilem scholae exercitationem!). Varias interrogationes de rebus in textu occurrentibus praebeat magister; aliquando etiam enodationes verborum ab alumnis quaerat; adhuc commentariola discipuli efficiant una cum imaginibus, quantum fieri potestÂ… Comparationes quoque effici possunt inter carmina poetarum (ex. gr. inter Catullum et Sapphonem; inter Horatium et poetas lyricos GraecosÂ…). Hoc fieri potest de scriptoribus Latinis et Graecis, de historia, de philosophia, de carminibus tragicis et comicis.
     Certo in his exercitationibus oportet ut magistri et discipuli pensa perficiant non paucis vicibus tantum sed diligenti constantia et aequa methodo. Tunc optatos fructus accipere poterunt sive in recta cognitione rei morphologicae, syntacticae, sive in thesaurum verborum memoriter acquirendo, sive demum ad cultum adque humanitatem classicam pressius cognoscendam : quod revera « praeconium » esse potest hominum vitae.

SERGIVS FELICI