LATINITAS
Opus Fundatum in Civitate Vaticana

PEREGRINATIONES AD VATICANAM
LATINITATIS SEDEM

Postquam, Summi Pontificis benevolentia, intercedente Substituto Secretariae Status Suae Sanctitatis, operam dedi ut etiam Commentarii nostri “Latinitas” technologicis instruerentur instrumentis cum necessitatibus aetatis nostrae congruentibus (de instrumento computatorio – inquam –, de inscriptione electronica, de situ interretiali deque faxario seu similario), nova, ut ita dicam, gratiosa species concessa est Operi Fundato, cuius nominis fama attigit ultimam Thulem.

Disciplinae interretialis periti summa facilitate potuerunt Civitatis Vaticanae Latinam imaginem per aetherias undas diffusas conspicere atque explanate experti sunt Apostolicam Sedem adhuc uti Romano sermone tamque aptissimo instrumento ad catholicam fidem servandam diffundendamque ipsa aetate nostra.

Accreverunt, eodem tempore, subnotationes atque conquisitiones libellorum nostrorum qui triginta duarum Nationum regiones attigerunt, atque hic illic novi surrexerunt eruditi viri cupidine quadam allecti edendi mentis suae cogitata atque inventa per linguam Latinam.

Haec omnia, ut patet, recreaverunt animum nostrum eorumque omnium apud quos certa insidet persuasio Latinitatis cultum pertinere ad eximium populorum excultorum patrimonium.

Sed aliquid adhuc magis inopinatum oculis nostris videre potuimus ipso hoc anno bismillesimo sexto: inceperunt enim peregrinationes alumnorum aliorumque ingenuorum virorum ad “Latinitatis” sedem positam in Civitate Vaticana. Quod primum factum est die nono mensis Februarii, cum institutor Michael Huber, linguae Latinae magister, quindecim discipulos in Gymnasio Sachsenbrunneriensi humanitatis cultum addiscentes Romam adducere statuit, quo penitius eorum animi maiorum nostrorum spiritu imbuerentur. Ipsi re vera antea saepius Carnuntum, caput quondam Pannoniae, contenderant, et mense Octobri anni bismillesimi quinti inviserant Flaviam Solviam, oppidum Romanum in Styria situm, ubi spectare potuerant expositionem provincialem ad Romanos pertinentem, atque intentis oculis contemplari pretiosissima vestigia adhuc aperte loquentia, post longum saeculorum decursum, de cotidiana vita Romanorum. Sed eorum menti inerat secreta cupiditas coram intuendi celebratissima arcana antiquitatis Romanae, cuius splendor longe lateque diffunditur per orbem terrarum. Noverant quidem, ab institutore suo edocti, Sedem Apostolicam sibi statuisse munus et onus alendi Latinitatis flammam. Delectati sunt – hoc ex eorum sermonibus percipere potui – de brevi commoratione in parva aula nostra Vaticana, ubi delibare potuerunt potiones congruentes cum eorum siti atque degustare selecta crustula.

Nondum Februarius mensis plene exciderat cum nova petitio pervenit e Foederatis Civitatibus Americae Septemtrionalis. Iuvat adducere ipsissima verba inscriptionis electronicae:

Velim me tibi tradere: Aloisia sum, Annulae discipula et amica. Te nondum conveni, sed vocem tuam telephonice audivi, quia quattuor rusticationes libenter et hilariter frequentavi. Â… Cum discipulis meis mox iter Romanum incipere velim: sed quia numquam antea peregrinatorum ductrix sum constituta, auxilium tuum, intercedente Annula nostra, petere audeo. Nostris in votis est ut recipiamur a Summo Pontifice: quod Deus faxit et benevolentia tua. Discipuli mei, et ego quoque cum illis, pergrati erimus si nobis licebit participare Missam lingua Latina celebratam. Verbis non possim exprimere quantopere hoc gestiamus. Potesne tu nobis comparare textum aptum secundum Decreta Concilii Oecumenici Vaticani II? Volo ut omnes in antecessum lectiones et textus caute diligenterque perlegant.

Hoc animadvertas oportet: plurimi discipuli adhuc tirones sunt. Sunt qui solum abhinc quinque menses inceperunt studium linguae Latinae: difficile eis erit tecum loqui aut omnia intellegere, sed omnes sunt praediti animo bono, atque occasio tecum conveniendi optimum dabit illis stimulum discendi humanitatem Romanorum.
Valeas multum.

Die vicesimo octavo mensis Februarii, quattuor iuvenes pariterque quattuor adulescentulae e Studiorum Universitate Michiganiensi, sub ductu magistrae, prof. Aloisiae Soter, Vaticano ingressu portae Sanctae Annae superato, pervenerunt ad sedem nostram Latinitatis. Stupor et summa admiratio invasit eorum cor dum intentis oculis contemplabantur palatium Pontificis, Aream Petrianam, laudatissimum Ioannis Laurentii Bernini opus, obeliscum olim in circo Neroniano diis gentium impio cultu dicatum, basilicam Petrianam omnium sollemnissimam per orbem terrarum. Post brevem gustationem crustulorum atque sumptionem potionum quae congruentes videbantur cum eorum aetate cumque hora vespertina diei, communi sententia statutum est ut insequenti die, feria quarta Cinerum, post audientiam generalem Summi Pontificis in area Petriana, ideoque horis postmeridianis, fieret in parvo sacello sodalium Salesianorum quod invenitur in eodem palatio, celebratio sanctae Missae, prout iam suo tempore optatum fuerat. Et omnes, Claudia scilicet, Violeta, Laura, Andria, Thomas, Theodoricus (barbarus), Martinus (draco) et Matthaeus (deperditus) devota mente intentoque corde pro hominibus totius orbis tanta barbarie vexatis, interdum etiam allectis, Deum deprecati sunt, ut tranquillitatem ordinis tandem concedat pro summa sua misericordia et bonitate.

Antequam egrederentur e Civitate Vaticana, breve epistolium tradiderunt his verbis constans:

Cleto Praesidi grex Michiganiensis salutem dicit.
Plurimas gratias agimus pro liberalitate qua usus es erga nos. Iter nostrum Romanum optimum atque iucundum reddidisti. Hoc parvum donum, e corde nostro tibi datum, signum sit nostrae admirationis pro labore. Te et tempora tecum transacta cara semper habebimus.
Plurimas plurimasque gratias. Cura ut valeas.

* * * * *

Die X mensis Aprilis insequentis, ex urbe Vindobona, observator legatus Sanctae Sedis apud Coetus Internationales, scriptam misit petitionem ut liceret viginti quinque alumnis Gymnasii Vindobonensis, sanctae Theresiae dicati, invisere nostram Latinitatis sedem et insimul quaedam peculiaria monumenta Civitatis Vaticanae, praesertim vero habitationem custodum Helveticorum nec non Bibliothecam Apostolicam.

Re vera, necesse fuit expedire difficultatem quandam spectantem ad diem ab eis statutum, vicesimum quintum scilicet mensis Maii: nam eo ipso die celebrabatur in Civitate Vaticana sollemnitas Corporis Christi, ideoque Apostolicae Sedis ministeria perstabant clausa. Sicut plerumque fit, bona voluntas valuit exsolvere obstaculum, et gressus portae sanctae Annae patuit discipulis Austriacis Latinitatem colentibus.

Ductore Michaele Berthold, praefecto studiorum, viserunt ipsi in primis armamentarium Helveticum optima cura et studiosa sollicitudine instructum quinta recurrente centenaria memoria constitutionis cohortis Pontificiae Helveticae, deinde, enuntiato verbo introductorio ante pontificios a publica tutela milites, ascenderunt ad secundam contignationem palatii officinae typographicae Vaticanae, ubi sita est sedes Operis Fundati Latinitas. Ibi summa benignitate salutati sunt a Praeside, qui valde gavisus est de eorum praesentia. Eorum grex constabat, ut prospectum erat in epistolio ante mensem missum, viginti quinque adulescentibus et puellis viribus validissimis praeditis, animo dulci, mente perquam reclusa thesauro humanitatis classicae. Religiosa cura intuiti sunt volumina antiquitatem redolentia, commentarios nostros Latinitas, innumera lexica posita in forulis, atque, imitatione adducti, inceperunt enuntiare breves sententias Latinas. Fieri non potuit quin memoriter recolerem versus pernotos Rutilii Namatiani in laudem urbis Romae:

Fecisti patriam diversis gentibus unam
Â… urbem fecisti quod prius orbis erat (1).

Etiam tunc secuta est brevis gustatio. Qua magnopere delectati sunt iuvenes illi et adulescentulae, praecipue quia iam tempus ientaculi meridiani adventabat ipsique omnes valida fame erant instructi.

Candide fateor, nostalgia quadam perculsus sum cum eis valedixi. Sed illi quoque gratam servarunt memoriam illius diei, sicut aperte colligi potest ex eorum epistolio:

«Brevis esse laboro, obscurus fio»
(Hor. Ars poetica 25)
Vale !

* * * * *

Dum memoria recolebam harum peregrinationum eventus atque delectabar quod humanitatis classicae studium novum incrementum accipere videbatur, ecce, claro vespere cuiusdam diei, instrumentum computatorium meum edit novam inscriptionem electronicam:

Andreas Cleto Praesidi s.pl.d.

Romae, mense Iunio ineunte, aliquot dies commorabor cum quibusdam discipulis lycei catholici ubi nunc docendi tirocinium expleo in urbe Lexintonia, in Kentukiae finibus posita. Maxime cupio tecum otio frui eo tempore. Aderisne Romae tunc? Velim quoque pro discipulis magistrisque parentibusque beneficium maximum abs te petere, id est ut coram nobis celebres Missam Latinam vel in sancti Petri basilicae crypta vel alio in loco commodo ubi licitum sit. Nos erimus numero quadraginta novem quoad scio, qui numerus fortassis nimis magnus.

Quidquid hac in re acciderit, te iterum videre mihi pergratum erit. Cura athletice valeas!

Inopinatum nuntium mirum in modum mentem meam concitavit: delectabar sane de grege tam conferto Romam petituro, sed quae erat mea facultas satisfaciendi eius necessitatibus? Diaeta sedis Operis Fundati admodum parva. Quo eos adducere poteram ad brevem allocutionem, ad, quamquam leviter, reficiendas eorum vires longo transoceanico itinere fractas? Et quia, novo quidem nuntio, significatum est eos venturos Romam die secundo mensis Iunii, quid facere potuissem ut saltem brevem levemque gustationem offerrem illis eorumque sitim satiarem?

At, sicut plerumque accidit, amicorum consilium atque meditata cogitatio aptam solutionem invenerunt. Eodem in aedificio, ubi sita est officina typographica Vaticana, est amplum conclave, commodis sellis atque instrumento aeri temperando praeditum: illuc, summa benevolentia ipsius administratoris officinae typographicae, confugere licebat, et re vera tempore opportuno licuit.

Mutata caeli temperies nihil incommodi attulit. Ductrix, magistra Larkey, discipulorum necessitatibus summa humanitate subvenit usque dum magister Andreas Gollan nuntiavit dominum Reginaldum Foster, Latinitatis validissimum cultorem et scribam, brevi spatio interiecto adfuturum esse. Qui quidem elata voce atque inflato sermone eos adhortatus est ut omnes fiant humani cultus Romanorum cultores pervulgatoresque, ne instans nova quaedam barbaries etiam excultos populos ad beluarum condicionem restituat.

Insequenti die, hora decima a.m., potuimus Missam Latinam audire in pulcherrima Ecclesia Fratrum B. Mariae V. de Monte Carmelo ad viam Conciliationis, quo pervenerunt etiam alii Christifideles. Deinde Lexintoniani peregrinatores redintegraverunt Romanam ambulationem.

CLETVS PAVANETTO

(1) RVTILIVS N., De reditu suo, 63, 66.