CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE
PARS QUARTA ORATIO CHRISTIANA
SECTIO PRIMA ORATIO IN VITA CHRISTIANA
CAPUT SECUNDUM ORATIONIS TRADITIO
ARTICULUS 2 ORATIONIS VIA 2663
In orationis viventi traditione, unaquaeque Ecclesia suis fidelibus,
secundum historicum, socialem et culturalem contextum, eorum
orationis proponit sermonem: verba, melodias, gestus, iconographiam.
Ad Magisterium pertinet 146 harum orationis viarum
discernere fidelitatem ad fidei apostolicae Traditionem, atque
Pastorum et catechistarum est explicare earum sensum, qui semper ad
Iesum Christum refertur. Oratio ad Patrem
2664 Nulla alia orationis christianae est via quam Christus.
Sive oratio nostra communitaria est sive personalis, vocalis, vel
interior, accessus ad Patrem non habetur nisi « in nomine » Iesu
oremus. Sancta Iesu humanitas est igitur via per quam Spiritus
Sanctus nos docet Deum orare Patrem nostrum.
Oratio ad Iesum 2665 Ecclesiae
oratio, Verbo Dei et celebratione liturgiae nutrita, nos docet
Dominum Iesum orare. Etiamsi eadem praesertim ad Patrem dirigatur,
in omnibus traditionibus liturgicis formas implicat orationis ad
Christum directas. Quidam psalmi, secundum eorum ad praesentes rerum
condiciones accommodationem in oratione Ecclesiae, et Novum
Testamentum in labiis nostris collocant et in cordibus inscribunt
nostris invocationes huius orationis ad Christum: Fili Dei, Verbum
Dei, Domine, Salvator, Agnus Dei, Rex, Fili dilecte, Fili Virginis,
bone Pastor, Vita nostra, Lumen nostrum, Spes nostra, Resurrectio
nostra, hominum Amice... 2666 Sed Nomen,
quod totum continet, est illud quod Filius Dei in Sua recipit
Incarnatione: IESUS. Nomen divinum nostris humanis labiis est
ineffabile, 147 sed Verbum Dei, nostram assumens
humanitatem, illud nobis tradit atque illud possumus invocare: «
Iesus », « YHWH salvat ». 148 Nomen Iesu totum continet:
Deum et hominem atque totam creationis et salutis Oeconomiam. «
Iesum » orare est Illum invocare, Illum in nobis appellare. Eius
Nomen unum est quod continet praesentiam quam significat. Iesus est
resuscitatus, et quicumque Eius invocat Nomen, Dei accipit Filium
qui eum amavit et Se tradidit pro eo. 149
2667 Haec fidei invocatio, prorsus simplex, in orationis
traditione, pluribus formis in Oriente et in Occidente, est
explicata. Formula maxime frequens, a spiritualibus montis Sinai,
Syriae et montis Athi tradita, est invocatio: « Iesu, Christe, Fili
Dei, Domine, miserere nobis, peccatoribus! ». Ipsa hymnum coniungit
christologicum Phil 2,6-11 cum appellatione publicani atque
mendicantium lumen. 150 Per eamdem, cor componitur cum
miseria hominum et misericordia eorum Salvatoris.
2668 Sancti Nominis Iesu invocatio via est continuae orationis
omnium simplicissima. Eadem, corde humiliter attento saepe iterata,
« in multiloquio » (Mt 6,7) non dispergitur, sed « Verbum
retinet et fructum affert in constantia ». 151 Haec est «
semper » possibilis, quia occupatio quaedam iuxta aliam non est, sed
unica occupatio, illa nempe amandi Deum, quae omnem actionem in
Christo Iesu animat et transfigurat. 2669
Ecclesiae oratio cor Iesu veneratur et honorat, sicut Eius
sanctissimum invocat Nomen. Verbum Incarnatum Eiusque adorat cor
quod amore hominum ob nostra peccata transfigi permisit. Orationi
christianae placet viam crucis post Salvatorem sequi.
Stationes a Pretorio ad Golgotha atque ad Sepulcrum iter efferunt
Iesu qui mundum Sua sancta redemit cruce. «
Veni, Sancte Spiritus » 2670 « Nemo
potest dicere: "Dominus Iesus", nisi in Spiritu Sancto » (1 Cor
12,3). Quotiescumque Iesum orare incipimus, Spiritus Sanctus, Sua
praevenienti gratia, nos ad viam orationis trahit. Cum Is nos orare
doceat, nobis Christum in memoriam revocans, quomodo Eum Ipsum non
oremus? Hac de causa, Ecclesia nos invitat singulis diebus Spiritum
Sanctum implorare, praesertim initio et fine omnis actionis magni
momenti.
« Si enim Spiritus Sanctus adorandus non est, quomodo me
deificat per Baptismum? Si autem adorandus, an non venerandus? ».
152
2671 Traditionalis forma petitionis
Spiritus est Patrem per Christum Dominum nostrum invocare ut nobis
Spiritum Consolatorem concedat. 153 Iesus de hac
petitione in Eius nomine tunc praecise instat, cum Ipse donum
promittit Spiritus veritatis. 154 Sed oratio
simplicissima et directissima est etiam traditionalis: « Veni,
Sancte Spiritus », et singulae traditiones liturgicae in antiphonis
et hymnis eam explicaverunt:
« Veni, Sancte Spiritus, reple Tuorum corda fidelium, et
Tui amoris in eis ignem accende ». 155
« Rex coelestis, Consolator, Spiritus veritatis, ubique
praesens et omnia replens, bonorum thesaure et vitae subministrator,
veni, habita in nobis, purifica nos ab omni macula et salva animas
nostras, Tu qui bonus es! ». 156
2672 Spiritus Sanctus, cuius unctio
nosmetipsos imbuit totos, interior est orationis christianae
Magister. Ipse est artifex viventis traditionis orationis. Utique
tot sunt in oratione viae quot orantes, sed Idem Spiritus agit in
omnibus et cum omnibus. In Spiritus Sancti communione, oratio
christiana est oratio in Ecclesia. In
communione cum sancta Dei Genetrice 2673
In oratione, Spiritus Sanctus nos cum Filii unici coniungit Persona
in Eius humanitate glorificata. Per ipsam et in ipsa, nostra oratio
filialis cum Matre Iesu communicat in Ecclesia. 157
2674 Post consensum Annuntiationi in fide praestitum et sine
haesitatione iuxta crucem sustentum, maternitas Mariae exinde
extenditur ad eius Filii fratres et sorores adhuc peregrinantes
necnon in periculis et angustiis versantes. 158 Iesus,
unus mediator, est nostrae orationis via; Maria, Mater Eius Materque
nostra, omnino translucens Eius imaginem reddit: ipsa « ostendit
viam » (Hodêghêtria), eius est « Signum », secundum iconographiam in
Oriente et in Occidente traditionalem. 2675
Inde ab hac singulari Mariae cooperatione actioni Spiritus Sancti,
Ecclesiae ad sanctam Matrem Dei excoluerunt orationem, eam ad
Personam Christi, in Eius mysteriis manifestatam, dirigentes quasi
ad centrum. In innumeris hymnis et antiphonis, quibus haec
exprimitur oratio, duo motus plerumque alternis vicibus succedunt:
alter « magnificat » Dominum propter « magna » quae Suae humili
fecit ancillae et, per eam, omnibus hominibus; 159 alter
Matri Iesu supplicationes concredit et laudes filiorum Dei,
propterea quod illa nunc cognoscit humanitatem quam in illa Filius
Dei ut sponsam Sibi coniunxit. 2676 Hic
duplex motus orationis ad Mariam in oratione « Ave Maria »
expressionem invenit singularem: « Ave, Maria
(Laetare, Maria) ». Gabrielis Angeli salutatio orationem aperit
« Ave ». Deus Ipse, per Angelum Suum, Mariam salutat. Oratio nostra
audet Mariae salutationem iterum sumere eo intuitu quo Deus Suam
humilem respexit ancillam, 160 et laetari de gaudio quod
Ipse in ea invenit. 161 « Gratia
plena, Dominus tecum »: Duae sententiae salutationis Angeli sese
mutuo illustrant. Maria est gratia plena quia Dominus est cum ea.
Gratia, qua ipsa cumulatur, praesentia est Illius qui omnis gratiae
est fons. « Laetare [...], filia Ierusalem! [...] Dominus Deus tuus
in medio tui » (Soph 3,14.17). Maria, in quam Ipse Dominus
venit ut habitet, est ipsamet filia Sion, Foederis Arca, locus in
quo Domini gloria commoratur: ipsa est « tabernaculum Dei cum
hominibus » (Apc 21,3). « Gratia plena », ipsa est tota
donata Ei, qui venit ut in ea habitet, et quem ipsa mundo est
datura. « Benedicta tu in mulieribus et
benedictus fructus ventris tui, Iesus ». Post salutationem
Angeli, illam Elisabeth nostram facimus. « Repleta [...] Spiritu
Sancto » (Lc 1,41), Elisabeth prima est in longa serie
generationum quae Mariam beatam declarant: 162 « Beata,
quae credidit... » (Lc 1,45); Maria est « benedicta [...] in
mulieribus », quia in verbi Domini credidit adimpletionem. Abraham,
sua fide, effectus est ille in quo « benedicentur universae
cognationes terrae » (Gn 12,3). Sua fide, Maria effecta est
credentium Mater propter quam omnes terrae nationes accipiunt Illum
qui est ipsa Dei benedictio: « benedictus fructus ventris tui, Iesus
». 2677 « Sancta Maria, Mater Dei, ora
pro nobis... ». Miramur cum Elisabeth: « Unde hoc mihi, ut
veniat Mater Domini mei ad me? » (Lc 1,43). Maria, propterea
quod nobis Iesum Filium suum donat, Mater est Dei et Mater nostra;
ei concredere possumus omnes nostras sollicitudines nostrasque
petitiones; pro nobis orat, sicut pro se ipsa oravit: « Fiat mihi
secundum verbum tuum » (Lc 1,38). Nos eius orationi
concredentes, cum ea voluntati Dei nos dedimus: « Fiat voluntas Tua
». « Ora pro nobis, peccatoribus, nunc et in
hora mortis nostrae ». Postulantes a Maria ut pro nobis oret,
nos pauperes agnoscimus peccatores et nos convertimus ad « Matrem
misericordiae », ad totam Sanctam. Nos ei tradimus « nunc », in die
hodierna nostrae vitae. Atque nostra fiducia extenditur ut ei
dedamus iam nunc « horam mortis nostrae ». Adsit ipsa tunc, sicut
morti adfuit Filii sui in cruce, et in hora nostri transitus nos
accipiat sicut Mater nostra 163 ut nos ad Filium ducat
suum, in paradisum. 2678 Mediaevalis
pietas Occidentis orationem excoluit Rosarii, tamquam popularem
orationis Horarum substitutionem. In Oriente, forma litanica, sicut
akáthistos et paráclêsis, propinquior permansit officio
chorali in Ecclesiis Byzantinis, dum Armena, Copta et Syriaca
traditiones, hymnos praetulerunt et cantica popularia in Matrem Dei.
Sed Ave Maria, theotokía, hymni sancti Ephraem vel sancti
Gregorii a Narek traditionem orationis conservant fundamentaliter
eamdem. 2679 Maria est mulier orans
perfecta, figura Ecclesiae. Cum oramus eam, cum ea consilio Patris
adhaeremus, qui Suum mittit Filium ad omnes salvandos homines. Sicut
discipulus dilectus, eam accipimus in nostra, 164 Matrem
Iesu, Matrem omnium viventium effectam. Orare cum ea eamque possumus
orare. Oratio Ecclesiae quasi ab oratione fertur Mariae. Eadem est
cum Ipso coniuncta in spe. 165
Compendium 2680 Oratio
praesertim ad Patrem dirigitur; eadem etiam in Iesum fertur,
speciatim per Eius sancti Nominis invocationem: « Iesu,
Christe, Fili Dei, Domine, miserere nobis, peccatoribus! ».
2681 « Nemo potest dicere: "Dominus Iesus",
nisi in Spiritu Sancto » (1 Cor 12,3). Ecclesia nos
invitat ad Spiritum Sanctum invocandum tamquam interiorem orationis
christianae Magistrum. 2682
Ecclesiae libet in communione cum beata Virgine orare propter eius
singularem cooperationem cum actione Spiritus Sancti, ad magna
magnificanda, quae Deus in ea operatus est, et ad ei supplicationes
concredendas et laudes.
(146) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Dei Verbum, 10:
AAS 58 (1966) 822. (147)
Cf Ex 3,14; 33,19-23.
(148) Cf Mt 1,21.
(149) Cf Rom 10,13; Act 2,21; 3,15-16; Gal
2,20. (150) Cf Lc
18,13; Mc 10,46-52.
(151) Cf Lc 8,15.
(152) Sanctus Gregorius Nazianzenus, Oratio 31 (theologica
5), 28: SC 250, 332 (PG 36, 165).
(153) Cf Lc 11,13.
(154) Cf Io 14,17; 15,26; 16,13.
(155) In sollemnitate Pentecostes, Antiphona ad « Magnificat
» in I Vesperis: Liturgia Horarum, editio typica, v. 2 (Typis
Polyglottis Vaticanis 1973) p. 798; cf Sollemnitas Pentecostes, Ad
Missam in die, Sequentia: Lectionarium, v. 1, editio typica
(Typis Polyglottis Vaticanis 1970) p. 855-856.
(156) Officium Horarum Byzantinum, Vespertinum in die Pentecostes,
Sticherum 4: Pentêkostárion (Romae 1884) p. 394.
(157) Cf Act 1,14.
(158) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium,
62: AAS 57 (1965) 63.
(159) Cf Lc 1,46-55.
(160) Cf Lc 1,48.
(161) Cf Soph 3,17.
(162) Cf Lc 1,48.
(163) Cf Io 19,27.
(164) Cf Io 19,27.
(165) Cf Concilium Vaticanum II, Const. dogm. Lumen gentium,
68-69:AS 57 (1965) 66-67. |