BỘ GIÁO LÝ ĐỨC TIN - THƯ GỬI CÁC GIÁM MỤC VỀ VIỆC ĐỔI MỚI SỐ 2267 TRONG SÁCH GIÁO LÝ GIÁO HỘI CÔNG GIÁO VỀ ÁN TỬ HÌNH

BỘ GIÁO LÝ ĐỨC TIN

THƯ GỬI CÁC GIÁM MỤC

VỀ VIỆC ĐỔI MỚI SỐ 2267
TRONG SÁCH GIÁO LÝ GIÁO HỘI CÔNG GIÁO

VỀ ÁN TỬ HÌNH

1. Đức Thánh Cha Phanxicô, trong Diễn văn dịp Kỷ niệm 25 năm Ngày Ban hành Tông hiến Fidei Depositum – với tông hiến này, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã công bố Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo – đã yêu cầu trình bày lại giáo huấn về án tử hình để phản ánh tốt hơn sự phát triển của đạo lý về vấn đề đã và đang diễn ra trong thời gian gần đây.[1] Sự phát triển này tập trung chủ yếu vào việc Giáo hội ý thức rõ ràng hơn về sự kính trọng phải có đối với sự sống con người. Theo đường hướng này, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã khẳng định: “Ngay cả kẻ sát nhân cũng không mất đi nhân phẩm của mình, và chính Thiên Chúa cam kết bảo đảm điều này”.[2]

2. Chính trong ánh sáng này, chúng ta hiểu ra thái độ chống lại án tử hình được trình bày cách rộng rãi hơn bao giờ hết nơi giáo huấn của các vị mục tử và trong cảm thức của dân Chúa. Thật vậy, nếu như tình hình xã hội và chính trị trong quá khứ đã khiến cho án tử hình trở thành cách thế có thể được chấp nhận để bảo vệ công ích, thì ngày nay sự hiểu biết tăng dần về việc phẩm giá của một người không bị mất đi ngay cả khi người đó đã phạm những tội ác trầm trọng nhất, cũng như sự hiểu biết thấu đáo hơn về ý nghĩa của các án phạt hình sự do nhà nước áp đặt, cùng với sự phát triển các hệ thống cầm tù hữu hiệu hơn nhằm bảo đảm an ninh xứng hợp cho người dân, đã tạo ra một ý thức mới mẻ nhìn nhận án tử hình là không thể chấp nhận, và vì thế yêu cầu loại bỏ án này.

3. Trong sự phát triển này, giáo huấn trong Thông điệp Evangelium vitae của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II có tầm quan trọng lớn lao. Giữa các dấu chỉ hy vọng cho một nền văn hóa mới về sự sống, Đức Thánh Cha đã chỉ ra “sự phản kháng đang gia tăng của công luận đối với án tử hình, ngay cả khi hình phạt như thế được xem là phương thế ‘phòng vệ hợp pháp’ của xã hội. Thật vậy, xã hội tân tiến có những phương thế chế ngự tội ác cách hữu hiệu bằng cách làm cho các phạm nhân thành vô hại mà không phải tước đoạt cách vĩnh viễn cơ hội cải hóa của họ”.[3] Sau này, lời dạy trong Thông điệp Evangelium vitae được đưa vào trong ấn bản chuẩn (editio typica) của Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo. Trong Sách Giáo Lý này, án tử hình không được trình bày như một hình phạt tương xứng với tính trầm trọng của tội ác, nhưng án phạt này có thể được biện minh nếu đó là “biện pháp khả thi duy nhất để bảo vệ mạng sống con người cách hiệu quả, chống lại kẻ gây hấn”, dù thật ra “những trường hợp tuyệt đối cần thiết phải trừ khử phạm nhân hiện nay là rất hiếm, nếu không muốn nói là không còn trong thực tế” (số 2267).

4. Vào nhiều dịp khác, Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II cũng đã can thiệp chống lại án tử hình, bằng cách cậy dựa vào sự tôn trọng nhân phẩm lẫn những phương thế mà xã hội ngày nay có được để tự vệ chống lại các tội phạm. Vì thế, trong Sứ điệp Giáng Sinh 1998, ngài mong ước được thấy trên thế giới “sự đồng lòng về nhu cầu cần có những biện pháp thích đáng và khẩn cấp… để chấm dứt án tử hình”.[4] Tháng sau đó tại Hoa kỳ, ngài nhắc lại, “một dấu chỉ hy vọng là có sự nhận biết tăng dần theo đó phẩm giá của sự sống con người không bao giờ phải bị tước đi, ngay cả trong trường hợp một ai đó đã phạm điều dữ trầm trọng. Xã hội tân tiến có những phương thế tự vệ, mà không phải tước đoạt cách vĩnh viễn cơ hội cải thiện của các phạm nhân. Tôi lặp lại lời kêu gọi đã được đưa ra gần đây vào dịp Giáng Sinh nhằm tìm kiếm sự đồng tâm cùng nhau chấm dứt án tử hình, một hình phạt vừa tàn bạo lại không cần thiết”.[5]

5. Việc dấn thân nhằm xoá bỏ án tử hình đã được các vị giáo hoàng sau đó tiếp tục. Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI kêu gọi “các vị lãnh đạo xã hội lưu tâm làm tất cả những gì có thể nhằm loại bỏ án tử hình”.[6] Sau đó ngài tỏ bày ước nguyện trước một nhóm tín hữu rằng “những cuộc thảo luận của các con sẽ khích lệ các sáng kiến về lập pháp và chính trị, đang được ngày càng nhiều các quốc gia cổ võ, nhằm loại bỏ án tử hình và nhằm tiếp tục tạo đà tiến triển trọng yếu trong việc làm cho luật hình sự đồng thời hòa hợp với phẩm giá các tù nhân và việc duy trì trật tự công cộng cách hữu hiệu”.[7]

6. Trong cùng một viễn cảnh này, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã khẳng định lại rằng “ngày nay án tử hình là không thể chấp nhận, dù tội ác của người bị kết án có trầm trọng đến đâu”.[8] Dù được thi hành bằng phương tiện nào đi nữa, án tử hình “dẫn đến việc đối xử tàn ác, phi nhân, và hạ thấp nhân phẩm”.[9] Hơn nữa, phải chống lại án tử hình “vì sự khiếm khuyết của hệ thống tư pháp tội phạm được chọn và đối diện với khả năng sai lầm của toà án”.[10] Chính trong ánh sáng này mà Đức Giáo hoàng Phanxicô đã yêu cầu sửa lại lối trình bày của Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo về án tử hình, bằng cách khẳng định rằng “dù tội ác đã phạm có trầm trọng đến đâu, án tử hình là không thể chấp nhận, vì đó là sự tấn công vào tính bất khả xâm phạm và phẩm giá của con người”.[11]

7. Việc đổi mới số 2267 trong Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo, được Đức Giáo hoàng Phanxicô phê chuẩn, vừa được đặt trong sự tiếp nối với Huấn quyền trước đó, vừa mang đến một sự tiến triển nhất quán của giáo lý Công giáo.[12] Theo bước giáo huấn của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II trong Evangelium Vitae, bản văn mới xác quyết rằng việc kết liễu cuộc đời của một phạm nhân như sự trừng phạt vì một tội ác là không thể chấp nhận, vì án phạt này tấn công vào phẩm giá con người, một phẩm giá không bị mất đi ngay cả sau khi ai đó đã phạm những tội ác trầm trọng nhất. Kết luận này có được nhờ việc lưu tâm đến sự hiểu biết mới mẻ về những án phạt hình sự được Nhà Nước tân tiến áp dụng; theo đó, những án phạt hình sự trên hết nhắm đến sự hoán cải và sự hội nhập vào xã hội của phạm nhân. Cuối cùng, vì xã hội tân tiến sở hữu những hệ thống cầm tù hữu hiệu hơn, án tử hình, xét như việc bảo vệ đời sống của những người vô tội, trở nên không cần thiết. Chắc chắn, như Huấn quyền đã luôn dạy và Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo đã khẳng định trong các số 2265 và 2266, công quyền vẫn luôn có bổn phận phải bảo vệ sự sống của các công dân.

8. Tất cả những điều này cho thấy rằng lối trình bày mới của số 2267 trong Sách Giáo Lý diễn đạt sự tiến triển chân chính của đạo lý, vốn không mâu thuẫn với những lời dạy trước đây của Huấn quyền. Thực thế, những lời dạy này có thể được giải thích trong ánh sáng trách nhiệm hàng đầu của công quyền là bảo vệ công ích, giữa bối cảnh xã hội trong đó những án phạt hình sự đã được hiểu cách khác, và đã được thi hành trong những điều kiện mà việc bảo đảm rằng phạm nhân không thể lặp lại tội ác của mình còn khó khăn hơn [so với ngày nay].

9. Việc đổi mới này xác quyết rằng sự hiểu biết về tính không thể chấp nhận của án tử hình tiến triển dần “trong ánh sáng của Tin Mừng”. [13] Thực tế, Tin Mừng giúp hiểu hơn trật tự tạo thành mà Con Thiên Chúa đã đảm nhận, thanh luyện và làm cho viên thành. Tin Mừng cũng mời gọi chúng ta hướng đến lòng thương xót và sự kiên nhẫn của Thiên Chúa, Đấng ban cho mỗi người thời gian để hoán cải bản thân.

Việc đổi mới số 2267 trong Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo muốn mang lại sinh lực cho phong trào hướng đến một cam kết dứt khoát ủng hộ một tâm thức nhìn nhận phẩm giá sự sống của mọi người, và khuyến khích tạo ra những điều kiện cho phép việc loại bỏ án tử hình nơi nào án phạt này vẫn còn hiệu lực, trong tinh thần đối thoại kính trọng với công quyền.

Thư này đã được thông qua trong Khoá họp Thường kỳ của Bộ Giáo Lý Đức Tin vào ngày 13 tháng 6 năm 2018, được Đức Giáo hoàng Phanxicô chuẩn y và ban lệnh phát hành vào ngày 28 tháng 6 năm 2018, trong buổi triều yết dành cho vị Thư ký của Bộ Giáo Lý Đức Tin với chữ ký dưới đây.

Rôma, từ Văn phòng Bộ Giáo Lý Đức Tin, ngày 01 tháng 8 năm 2018, dịp lễ nhớ Thánh Anphong Ligôri.

Hồng y Luis F. Ladaria, S.J.
Tổng trưởng

+ Giacomo Morandi
Tổng Giám mục Hiệu tòa Cerveteri
Thư ký

_________________________

[1] X. Phanxicô, Diễn văn dành cho các tham dự viên cuộc gặp gỡ do Hội đồng Giáo hoàng Cổ Vũ Việc Tân Phúc Âm Hóa tổ chức (11-10-2017): L’Osservatore Romano (13-10-2017), 4.

[2] Gioan Phaolô II, Thông điệp Evangelium vitae (25-3-1995), số 9: AAS 87 (1995), 411.

[3] Ibid., s. 27: AAS 87 (1995), 432.

[4] Gioan Phaolô II, Sứ điệp Urbi et Orbi của Đức Giáo hoàng Gioan Phaolô II: Giáng sinh 1998 (25-12-1998), s. 5: Insegnamenti XXI, 2 (1998), 1348.

[5] Id., Bài Giảng tại Trans World Dome of St. Louis (27-01-1999): Insegnamenti XXII,1 (1999), 269; x. Bài giảng lễ tại Basilica of Nuestra Señora de Guadalupe in Mexico City (23-01-1999): “Phải chấm dứt việc nại đến án tử hình cách không cần thiết”: Insegnamenti XXII,1 (1999), 123.

[6] Bênêđictô XVI, Tông huấn Hậu Thượng Hội Đồng Africæ munus (19-11-2011), s. 83: AAS 104 (2012), 276.

[7] Id., Buổi triều yết chung (30-11-2011): Insegnamenti VII, 2 (2011), 813.

[8] Phanxicô, Thư gởi Chủ tịch Uỷ Ban Quốc Tế chống Án Tử Hình (20-3-2015): L'Osservatore Romano (20-21/3/2015), 7.

[9] Ibid.

[10] Ibid.

[11] Phanxicô, Diễn văn dành cho các tham dự viên cuộc gặp gỡ do Hội đồng Giáo Hoàng Cổ Vũ Việc Tân Phúc Âm Hóa tổ chức (11-10-2017): L’Osservatore Romano (13-10-2017), 5.

[12] X. Vincent of Lérins, Commonitorium, cap. 23: PL 50, 667-669. Về vấn đề án tử hình, khi nghiên cứu các khoản luật của Thập Giới, Uỷ ban Giáo Hoàng về Thánh Kinh đã nói về “sự tinh tế” thuộc những quan điểm luân lý của Giáo hội: “Theo dòng lịch sử và sự phát triển văn minh, Giáo hội nhờ suy niệm Thánh kinh, cũng đã làm cho tinh tế hơn quan điểm luân lý của mình về án tử hình và chiến tranh; hiện nay quan điểm ấy ngày càng trở nên tuyệt đối. Cơ sở cho quan điểm dường như triệt để này luôn là nền tảng nhân học, [nghĩa là] phẩm giá nền tảng của nhân vị, được tạo dựng giống hình ảnh Thiên Chúa (Thánh kinh và luân lý: Nguồn gốc Thánh kinh của đạo đức Ki-tô giáo, 2008, số 98).

[13] Công đồng Vatican II, Hiến chế Mục vụ Gaudium et Spes, số 4.