Pokój z wami!

Wasze Eminencje,
Wasze Ekscelencje,
Szanowni Profesorowie,
Drodzy Bracia i Siostry w Chrystusie!

Serdecznie witam was wszystkich uczestniczących w Sympozjum „Nicea i Kościół trzeciego tysiąclecia: ku jedności katolicko-prawosławnej”, zorganizowanym wspólnie przez Œcumenicum – Instytut Studiów Ekumenicznych Angelicum – oraz Międzynarodowe Prawosławne Stowarzyszenie Teologiczne. W szczególny sposób pozdrawiam przedstawicieli Kościołów Prawosławnych i Prawosławnych Kościołów Wschodnich, z których wielu zaszczyciło mnie swoją obecnością podczas Mszy św. inaugurującej mój Pontyfikat.

Zanim będę kontynuował oficjalną część wystąpienia, chciałbym przeprosić za niewielkie spóźnienie i prosić was o cierpliwość. Nie minął jeszcze miesiąc, odkąd zacząłem nową pracę (śmiech), więc muszę się jeszcze wiele nauczyć! Bardzo się cieszę, że mogę tu być, dziś rano, z wami.

Cieszę się, że sympozjum jest zdecydowanie ukierunkowane ku przyszłości. Sobór Nicejski nie jest jedynie wydarzeniem z przeszłości, lecz „kompasem”, który musi nadal prowadzić nas ku pełnej widzialnej jedności chrześcijan. Pierwszy Sobór Powszechny stanowi fundament wspólnej drogi, którą katolicy i prawosławni podążają razem od czasu II Soboru Watykańskiego. Dla Kościołów Wschodnich, które upamiętniają jego obchody w swoim kalendarzu liturgicznym, Sobór Nicejski nie jest jedynie jednym z pośród wielu soborów, lub pierwszym z serii, lecz soborem par excellence, który obwieścił normę wiary chrześcijańskiej, „Wyznanie wiary 318 Ojców”.

Trzy tematy waszego sympozjum są szczególnie znaczące dla naszej ekumenicznej drogi. Po pierwsze, wiara nicejska. Jak zauważyła Międzynarodowa Komisja Teologiczna w swoim niedawnym dokumencie z okazji 1700. rocznicy Soboru Nicejskiego, rok 2025 stanowi „bezcenną okazję do podkreślenia, że to, co nas łączy, jest znacznie silniejsze – zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym – od tego, co nas dzieli. Razem wierzymy w Trójjedynego Boga, w Chrystusa jako prawdziwego człowieka i prawdziwego Boga oraz w zbawienie przez Jezusa Chrystusa, zgodnie z Pismem Świętym czytanym w Kościele i pod przewodnictwem Ducha Świętego. Razem wierzymy w Kościół, chrzest, zmartwychwstanie umarłych i życie wieczne” (Jezus Chrystus, Syn Boży, Zbawiciel, n. 43). Jestem przekonany, że powracając do Soboru Nicejskiego i czerpiąc razem z tego wspólnego źródła, będziemy mogli spojrzeć w innym świetle na kwestie, które nadal nas dzielą. Poprzez dialog teologiczny i z pomocą Pana Boga, lepiej zrozumiemy tajemnicę, która nas jednoczy. Świętując razem tę wiarę nicejską i głosząc ją razem, będziemy również zbliżać się do przywrócenia pełnej komunii między nami.

Drugim tematem waszego sympozjum jest synodalność. Sobór Nicejski zapoczątkował drogę synodalną, którą Kościół winien podążać w rozstrzyganiu kwestii teologicznych i kanonicznych na poziomie powszechnym. Wkład bratnich delegatów z Kościołów i wspólnot kościelnych Wschodu i Zachodu, w niedawny Synod o synodalności, który odbył się tutaj, w Watykanie, był cennym bodźcem dla głębszej refleksji nad naturą i praktyką synodalności. W Dokumencie Końcowym Synodu zauważono, że „dialog ekumeniczny ma fundamentalne znaczenie dla pogłębienia rozumienia synodalności i jedności Kościoła”, a następnie zachęcono do rozwijania „ekumenicznych praktyk synodalnych, obejmujących nawet takie formy konsultacji i rozeznania w kwestiach wspólnych i naglących” (Ku Kościołowi synodalnemu – komunia, uczestnictwo, misja, n. 138). Mam nadzieję, że przygotowania i wspólne obchody 1700. rocznicy Soboru Nicejskiego będą opatrznościową okazją „do wspólnego pogłębiania i wyznawania wiary chrystologicznej oraz wprowadzania form synodalności wśród chrześcijan wszystkich tradycji” (por. tamże, n. 139).

Trzecim tematem sympozjum była data Wielkanocy. Jak wiemy, jednym z celów Soboru Nicejskiego było ustalenie wspólnej daty Wielkanocy, aby wyrazić jedność Kościoła w całej oikoumene. Niestety, różnice w kalendarzach nie pozwalają już chrześcijanom wspólnie obchodzić najważniejszego święta roku liturgicznego, powodując problemy duszpasterskie w obrębie wspólnot, dzieląc rodziny i osłabiając wiarygodność naszego świadectwa Ewangelii. Zaproponowano kilka konkretnych rozwiązań, które przy poszanowaniu zasady z Nicei, pozwoliłyby chrześcijanom wspólnie obchodzić „Święto Świąt”. W tym roku, gdy wszyscy chrześcijanie obchodzili Wielkanoc tego samego dnia, pragnę potwierdzić otwartość Kościoła Katolickiego na poszukiwanie ekumenicznego rozwiązania sprzyjającego wspólnemu świętowaniu zmartwychwstania Pana, a tym samym nadającego większą siłę misyjną naszemu głoszeniu „imienia Jezusa oraz zbawienia zrodzonego z wiary w zbawczą prawdę Ewangelii” (Przemówienie do Papieskich Dzieł Misyjnych, 22 maja 2025).

Bracia i siostry, w tę wigilię Pięćdziesiątnicy, pamiętajmy, że jedność, której chrześcijanie tak pragną, nie będzie przede wszystkim owocem naszych wysiłków, ani nie zostanie osiągnięta dzięki jakimś z góry przyjętym modelom lub planom. Jedność będzie raczej darem otrzymanym „tak, jak chce Chrystus i za pomocą środków, których On pragnie” (Modlitwa o jedność o. Paula Couturiera), dzięki działaniu Ducha Świętego. Dlatego teraz, chciałbym poprosić was o powstanie, i zaprosić wszystkich do wspólnej modlitwy, abyśmy razem modlili się o dar jedności Ducha Świętego. Modlitwa, którą odmówimy, jest prośbą o jedność Ducha Świętego i jest zaczerpnięta z tradycji wschodniej:

„Królu niebieski,
Pocieszycielu, Duchu Prawdy,
Ty, który jesteś wszędzie i wszystko wypełniasz,
Skarbnico dóbr i Dawco życia,
Przyjdź, uczyń w nas swe mieszkanie,
Oczyść nas z wszelkiej nieczystości,
Zbaw nasze dusze,
Ty, który jesteś dobry”.

Pan z wami.
Błogosławieństwo Boga wszechmogącego, Ojca i Syna, i Ducha Świętego, niech zstąpi na was i pozostanie z wami na zawsze. Amen.
Dziękuję bardzo.