W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Pokój z wami!
Dzień dobry wszystkim i witajcie!

Eminencjo, Ekscelencje, drodzy Kapłani, Bracia i Siostry!

Witam was i cieszę się, że mogę spotkać się z wami podczas II Międzynarodowego Kongresu Duszpasterstwa Osób Starszych, zorganizowanego przez Dykasterię do spraw Świeckich, Rodziny i Życia.

Temat kongresu – „Starcy wasi będą mieć sny!” ( Jl 3,1) – nawiązuje do słów proroka Joela, tak drogich Papieżowi Franciszkowi, który często mówił o potrzebie przymierza między młodymi a starszymi, inspirowanego „snami” tych, którzy przeżyli długie życie, i ubogaconego „marzeniami” tych, którzy rozpoczynają wielką przygodę życia [1]. W cytowanym fragmencie prorok zapowiada powszechne wylanie Ducha Świętego, który tworzy jedność między pokoleniami i rozdziela każdemu różne dary.

W naszych czasach relacje między pokoleniami są, niestety, często naznaczone podziałami i antagonizmami, pozycjonują jednych przeciwko drugim. Na przykład, osobom starszym zarzuca się, że nie pozostawiają miejsca młodym ludziom na rynku pracy lub że pochłaniają zbyt wiele zasobów ekonomicznych i społecznych kosztem innych pokoleń, tak jakby długowieczność była winą.

Są to sposoby myślenia, które ujawniają bardzo pesymistyczne i konfliktowe wizje egzystencji. Osoby starsze są darem, błogosławieństwem, które należy przyjąć, zaś wydłużenie życia jest faktem pozytywnym, wręcz jednym ze znaków nadziei naszych czasów, w każdej części świata. Z pewnością jest to również wyzwanie, ponieważ rosnąca liczba osób starszych jest zjawiskiem historycznym bez precedensu, które wymaga od nas nowego rozeznania i zrozumienia.

Podeszły wiek jest przede wszystkim cennym przypomnieniem o uniwersalnej dynamice życia. Obecnie dominująca mentalność wykazuje tendencję do nadawania wartości życiu, jeśli przynosi ono bogactwo lub sukces, jeśli dzierży władzę lub autorytet, zapominając, że człowiek jest istotą zawsze ograniczoną i potrzebującą. Kruchość, która pojawia się u osób starszych, przypomina nam o tej powszechnej oczywistości – z tego powodu jest ona ukrywana lub odsuwana przez tych, którzy podtrzymują doczesne iluzje, aby nie mieć przed oczami obrazu tego, czym nieuchronnie będziemy. Zamiast tego zdrowo jest uświadomić sobie, że starzenie się „jest częścią cudu, jakim jesteśmy” [2]. Ta kruchość, „jeśli mamy odwagę, by ją uznać”, przyjąć i otoczyć opieką, „jest pomostem ku niebu” [3]. Zamiast wstydzić się ludzkiej słabości, będziemy skłonni prosić o pomoc braci i Boga, który czuwa jak Ojciec nad wszystkimi stworzeniami. Starsze osoby uczą nas, że „zbawienie nie polega na autonomii, lecz na pokornym uznaniu własnej potrzeby i umiejętności jej swobodnego wyrażania”, tak że „miarą naszego człowieczeństwa nie jest to, co możemy osiągnąć, lecz zdolność, by pozwolić się miłować, a kiedy trzeba, także dać sobie pomóc” [4].

Choć może się to wydawać dziwne, starość staje się, niestety, coraz częściej czymś, do czego docieramy nagle i co zastaje nas nieprzygotowanymi. Czerpiąc z Pisma Świętego, mądrości Ojców Kościoła i doświadczenia świętych, Kościół jest wezwany do proponowania czasu i narzędzi do jej zrozumienia, abyśmy mogli przeżywać ją w duchu chrześcijańskim, nie oczekując, że zawsze pozostaniemy młodzi, i nie ulegając zniechęceniu. W tym sensie, cenne są katechezy, które Papież Franciszek poświęcił temu tematowi w 2022 r., rozwijając prawdziwą i właściwą osobom starszym duchowość: można z nich czerpać, aby zaplanować użyteczną pracę duszpasterską.

W dzisiejszym świecie wiele osób po zakończeniu pracy zawodowej ma możliwość przeżywania coraz dłuższego okresu dobrego zdrowia, dobrobytu ekonomicznego i większej ilości wolnego czasu. Nazywa się ich „młodymi seniorami”: często to właśnie oni są świadectwem regularnego uczestnictwa w liturgii i prowadzenia działalności parafialnej, takiej jak katechizacja czy różne formy posługi duszpasterskiej. Ważne jest, żeby znaleźć z nimi język i odpowiednie propozycje, angażując ich nie jako biernych odbiorców ewangelizacji, ale jako aktywne podmioty, by wspólnie z nimi, a nie zamiast nich, odpowiadać na pytania, stawiane nam przez życie i Ewangelię.

Można spotkać się z różnymi sytuacjami: niektóre osoby w podeszłym wieku po raz pierwszy dowiadują się o wierze; inne w młodości doświadczyły Boga i Kościoła, ale później się oddaliły; jeszcze inne wytrwały w życiu chrześcijańskim. Dla wszystkich duszpasterstwo osób starszych musi mieć charakter ewangelizacyjny i misyjny, ponieważ Kościół jest zawsze powołany do głoszenia Jezusa, Chrystusa Zbawiciela, każdemu mężczyźnie i każdej kobiecie, w każdym wieku i w każdym okresie życia.

Tam, gdzie osoby starsze są samotne i odrzucone, będzie to oznaczało niesienie im radosnej nowiny o czułości Pana, aby wraz z nimi pokonać ciemności samotności, wielkiego wroga życia seniorów. Niech nikt nie będzie opuszczony! Niech nikt nie czuje się bezużyteczny! Nawet prosta modlitwa, odmawiana z wiarą w domu, przyczynia się do dobra Ludu Bożego i jednoczy nas w duchowej wspólnocie. To misyjne zadanie wzywa nas wszystkich, nasze parafie, a w szczególności ludzi młodych, którzy mogą stać się świadkami bliskości i słuchania, wzajemnego słuchania tych, którzy są bardziej zaawansowani w życiu.

W innych przypadkach, ewangelizacja misyjna pomoże osobom starszym spotkać Pana i Jego Słowo. Wraz z wiekiem u wielu osób odżywa bowiem pytanie o sens istnienia, stwarzając okazję do poszukiwania autentycznej relacji z Bogiem i pogłębiania własnego powołania do świętości.

Drodzy bracia i siostry, miejmy zawsze na uwadze, że głoszenie Ewangelii jest głównym zadaniem naszego duszpasterstwa: dzięki zaangażowaniu osób starszych w tę misyjną dynamikę, staną się one również świadkami nadziei, zwłaszcza dzięki swojej mądrości, pobożności i doświadczeniu. Dlatego modlę się, przyzywając macierzyńskiego wstawiennictwa Najświętszej Maryi Panny, i towarzyszę wam moim błogosławieństwem. Dziękuję!

[1] Por. Papież Franciszek i Przyjaciele, Dzielenie się mądrością czasu, tłum. Aleksander Gomola, Kraków 2018, s. 11.

[2]  Homilia podczas Mszy św. z okazji Jubileuszu Młodzieży (3 sierpnia 2025 r.).

[3]  Cykl katechez – Jubileusz 2025. Jezus Chrystus naszą nadzieją. III. Pascha Jezusa. 5. Ukrzyżowanie. „Pragnę” (J 19, 28) (3 września 2025 r.).

[4] Tamże.